Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Ateş Yanıklığı Hastalığı
(Erwinia amylovora)
Tanımı ve Yaşayışı
Ateş Yanıklığı Hastalığına neden olan bakteriyel etmen Erwinia amylovora‘dır. Bakteri Gram-negatif olup, çubuk şeklindedir. Minimum gelişme sıcaklığı 3-8 °C, optimum 27-30 °C ve maximum 37 °C’dir. Ateş yanıklığı bitkilerin çiçek, sürgün, dal ve bazen de tüm gövdeyi etkilemektedir. Hastalık etmeni önceki yıldan kalan kanserli dokuların kabuklarında kışı geçirir. Etmen baharda önceki yıllardan kalan kanserli dokulardan sıvı salgılar ve arı ve diğer polen taşıyan böcekler veya yağmurlar ile aynı ya da farklı bitkinin tüm organlarına taşınır. Infekteli sürgün, meyve ve yağmur suları ile dağılan bakteriyel sıvı bakterinin en önemli inokulum kaynaklarıdır. Bakteriyel etmen ayni zamanda budama diger çalisma aletleri ile de yayılabilir.
Zararlı Olduğu Bitkiler ve Zarar Şekli
Konukçuları elma, armut, ayva, yeni dünya, muşmula gibi yumuşak çekirdekli meyveler ile dağ muşmulası ateş dikeni, akdiken ve üvez gibi bazı süs ve orman florasıdır. Etmenin en karakteristik işareti nemli havalarda hastalıklı kısımlarda krem rengi sütümsü bir akıntı oluşturmasıdır ki bu akıntı kuruduğunda kahverengi bir renk alır. İlk belirtiler genellikle çiçek ve çiçek demetlerinde görülür. Başlangıçta enfekteli kısımlar suda haşlanmış gibi bir görünüm alır, daha sonra tüm çiçek demeti kahverengileşir, zamanla siyahlaşarak ateşte yanmış gibi bir görünüm alır. Hastalık ilerledikçe tüm sürgün, ana dallar ve gövdeye kadar yayılabilir. Taze sürgünler enfekte olduğunda siyahlaşır ve uç kısımları geriye doğru 180 derece kıvrılır. Dal ve gövdelerde enfekteli kısımlardaki dokular içeriye doğru çöker ve başlangıçta kırmızımsı – kahverengi bir hal alır. Koşullar uygun olduğunda yine bu kısımlarda bakteriyel akıntılar oluşur. Hastalıklı kısımlarda kabuk bir bıçakla kaldırıldığında kabuk dokusunun kahverengileştiği ve bu kahverengileşmenin sağlam doku içine doğru uzadığı görülür.
Hastalık etmeninin meyvedeki belirtisi (Anonim 2015, 3a.16)
Kültürel Mücadele
Hastalıkla bulaşık alanlardaki konukçu bitkilerden kesinlikle üretim materyali (fidan, çelik, aşı gözü, aşı kalemi, anaç vs.) alınmamalıdır. Özellikle hastalıkla bulaşık illerde bulunan resmi ve özel fidanlıklar ve anaçlıklar sürekli denetlenerek hastalık saptandığı takdirde yakılarak imha edilmelidir. Büyük dallar kesildiğinde budama yerlerine % 10’luk çamaşır suyu sürülmeli ve aşı macunu ile kapatılmalıdır. Budamada kullanılan bıçak, testere, makas vs. veya % 10 luk çamaşırsuyu çözeltisine daldırılarak dezenfekte edilmelidir.
Vegetasyon devresinde ağaçlar devamlı kontrol altında tutulmalı, hastalıklı çiçek demeti, sürgün ve dallar enfeksiyon noktasının en az 30–40cm altından kesilip çıkarılmalıdır. Bu işlemlerde kullanılan aletler her seferinde daha önce belirtilen dezenfektanlardan birine batırılarak budama işlemleri sürdürülmelidir. Bahçede dengeli gübreleme yapılmalı, aşırı vejetatif gelişmeyi sağlayan gübrelemelerden kaçınılmalı, damlama sulama tercih edilmelidir.
Hastalığın yayılmasında önemli olan Ateş Dikeni, Dağ muşmulası, Ak diken, üvez gibi orman ve süs ağaçlarında enfeksiyon varsa, mutlaka sökülerek yakılmalıdır.
Hastalıklı bahçelerde arı kovanları mevcutsa kaldırılmalı ve hastalığın yayılmasında rol oynayan arıcılık faaliyetlerinden kaçınılmalıdır. Birçok böcek türünün etmenin vektörü olması nedeniyle, zararlılarla (özellikle Psylla pyricola, Lygus tineolaris ) mutlaka mücadele edilmelidir.
Hastalığa karşı dayanıklı çeşit ve anaçlar seçilmelidir. Ülkemizde genelde yaygın olan armut çeşitleri hastalığa karşı duyarlıdır. Elmalardan en çok duyarlı olanlar Jonathan, Rhode Mand Greening, Yellovv Transparent, Idared, Rome Beauty, klon anaçlarından ise; M.9, M.26 ve M.27’ dir. Dayanıklı elma anaçları ise MM 106, M7 olarak bildirilmektedir.
("TEORİDEN PRATİĞE KÜLTÜREL MÜCADELE" kitabından)
(ISBN: 978-605-9175-21-0)
Facebook'ta Yayınla>