(Lepidoptera: Gelechiidae)
1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Tütün gebesi [Phthorimaea operculeîla (Zell.)] kelebeğinin kanat açıklığı 10-12 mm'dir. Kanatları dar olup antenleri vücuttan daha uzundur. ön kanatlar griye çalan sarı renktedir. Kanat üzerinde 2-3 adet iri ve çok sayıda küçük siyah lekeler bulunur. Kanat kenarları gölgelidir. Arka kanatlar saydam ve gri renkte saçak tüyleri uzuncadır.
Yumurtalar ovalimsi ve krem rengindedir. Olgun larva 10-12 mm uzunluğunda, baş ve protoraksı siyahımsı kahverengi, vücut ise pembemsi, yeşilimsi renktedir. Her vücut halkasında siyah nokta biçiminde bir kaç leke ve duman renginde kısa kıllar bulunur.
Kelebek nisanda uçmaya başlar. Çıkıştan bir süre sonra çiftleşerek yumurtalarını patlıcangillerin yapraklarının alt yüzeyine girinti ve çıkıntılara koyarlar. Erginler geceleri aktiftir. Yumurtalar 3-4 gün içinde açılır. Gövde ve yaprakta beslenerek 23 hafta içinde olgunlaşır. Olgunlaşan larvalar yaprak veya gövde içindeki galerilerde, dökülmüş yaprak ve bitki artıkları arasında beyazımtırak bir kokon içerisinde ve toprakta pupa olur. Pupa dönemi 7-10 gündür. Erginler 1-2 hafta yaşar.
2. ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Larvalar tütün bitkisinin yapraklarında, yaprak sapında ve gövdede galeriler açarak beslenir. Alt ve üst epidermise dokunmazlar. Asıl zararlarını bitkinin genç dönemlerinde yaparlar. Yaprağın bir bölümünü veya tamamını yiyerek yaprağın saydam bir görünüm almasına yol açar. Daha sonraları buralar kuruyarak parçalanır. Tütün bitkisinin geliştiği dönemlerde daha çok dip yapraklarda görülür. Bir yaprakta birden fazla larva da bulunabilir. Gövdede beslenmeleri sonucu dışa doğru tipik şişkinlikler oluşturur. Bu nedenle zararlıya "tütün gebesi" denmiştir. Zararları genellikle orantılı nemin ve sıcaklığın yüksek olduğu yer veya yıllarda daha da artar. Larvaların tütünde beslenmeleri sonucu oluşan verim kaybı yanında zarar görmüş yaprağın kalitesi de düşer.
Zararlı Akdeniz, Ege, Karadeniz ve Marmara Bölgesi'nde bulunmaktadır.
3. KONUKÇULARI
Patates, tütün, patlıcan, domates ve biber konukçularıdır. Solanaceae familyasından bazı yabancı otlar da konukçuları arasındadır.
4. DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ
Ülkemizde doğal düşmanları saptanmamıştır.
5. MÜCADELESİ
5.1. Kültürel önlemler
- Tütün tarlası sık sık kontrol edilmelidir. Bulaşma genç bitkilerde ve henüz yaygınlaşmamışsa o bitkiler toplanmalıdır.
- Gelişmiş bitkilerde ise zarar çoğunlukta alt yapraklarda görüldüğünden, galerili yapraklar koparılıp yok edilmelidir.
5.2. Kimyasal Mücadele
5.2.1. İlaçlama zamanı
Bitkinin genç dönemlerinde ilk zarar belirtileri görüldüğünde mücadeleye geçilmelidir. Gelişmiş bitkilerde %20 bulaşma varsa mücadele gereklidir.
5.2.2. Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları
Bakanlık tarafından yayınlanan "Bitki Koruma Ürünleri" kitabında tavsiye edilen bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır.
5.2.3. Kullanılacak alet ve makineler
İlaçlamada sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu) veya sırt atomizörü kullanılabilir.
5.2.4. İlaçlama tekniği
İlaçlamalar sabah ve akşam serinliğinde yapılmalı ve tüm bitkinin ilaçlanmasına özen gösterilmelidir.
Facebook'ta Yayınla>