Virüs partikülleri çubuk şeklinde olup, genellikle düzdür. Nükleik asit yapısı iki genomlu tek sarmal RNA'dan oluşmaktadır. Partiküİlerdeki nükleik asit oranı %5, protein oranı ise %95'tir. T ırkı 82-110 nm, M ırkı 138-160 nm, B ırkı da 280-300 nm uzunluğunda olup 20 nm genişliğindedir.
Bu virüs mekanik olarak ve vektörle taşınır. Vektörü toprak kökenli bir fungus olan Polymyxa graminis''tir. Enfeksiyon serin iklim koşullarında (12-15°C) ve yüksek toprak neminde artış göstermektedir. Hastalığın inkübasyon süresi uzundur (40-90 gün). Virüs tohumla taşınmamaktadır.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK öNEMİ VE YAYILIŞI
Hastalığın belirtileri mevsime göre değişir. İlkbaharda çok bariz olan belirtiler, çeşitli uzunluk ve genişlikte değişen benekler ve lekeler, yaprak damarı boyunca uzanan düzgün olmayan çizgiler halindedir. Bazen bu lekeler yaprak üzerinde açık yeşil izler halinde görülür. Çoğu zaman açık yeşil zemin üzerinde koyu yeşil lekeler de gözlenebilir. Bazı çeşitlerde açık sarı ve devamlı olmayan çizgiler meydana gelir. Yaprak kını ve kavuzlarda ise mozaik lekeler görülür. Hassas çeşitlerde cüceleşme ve rozetleşmeye neden olur. Kıraç-66 ve Köse buğdaylarında rozetleşme ve cüceleşme şiddetli olarak görülür. Rozetleşme belirtisi görülen bitkilerin yaprakları daha sonra mozaik belirtileri maskeleyecek şekilde koyu yeşile döner.
Virüs toprakta uzun yıllar (6 yıl) kalabilmektedir. Yüksek sıcaklıkta (50-60°C) bulaşıcı özelliğini kaybetmektedir.
İklim koşullarının uygun olduğu yıllarda, zararı daha da artmaktadır. Hafif enfeksiyonlarda % 10-20, şiddetli enfeksiyonlarda %50'den fazla verim kaybına neden olabilir. Ülkemizde, Eskişehir'de saptanmıştır.
3. KONUKÇULARI
Buğday, arpa, çavdardan başka ayrık (Agropyron .çpp.), beyaz ayrık çimi (Agrostis spp), brom {Bromus spp.), domuz ayrığı (Dactyiis spp.), yumak otu {Festuca spp.), çim (Lolium spp.), darı {Punicum spp), it kuyruğu (Phleum spp) ve salkım otu (Poa spp.) gibi bitkiler hastalığın konukçularıdır.
4. MÜCADELESİ
Hastalıktan korunmak için dayanıklı veya tolerant çeşitler kullanmak tek mücadele yöntemidir. ES 14, ES 86/7. Süzen 97 Altay 2000, Sultan 95 ve Haymana 79 buğday çeşitleri, bu virüse karşı dayanıklı bulunmuştur.
Facebook'ta Yayınla>