SÜS BİTKİLERİ ZARARLILARI İLE MÜCADELEDE BİYOTEKNİK YÖNTEMLER
Uzm. Fatma IŞIK
Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Bornova
4.5.1. Palmiye kırmızı böceği Tanımı ve Yaşayışı
Erginler, yaklaşık 35 mm uzunluğunda ve 12 mm eninde olup vücut kırmızımsı kahverengidir (Şekil 148). Larvaları bacaksız olup sarımsı beyaz renktedir. Olgunlaştıkça rengi sarımsı kahverengiye döner (Şekil 149).
Şekil 148. Palmiye kırmızı böceği ergini.
Şekil 149. Palmiye kırmızı böceği larvası. (commons.wikime- dia.org.)
Şekil 150. Galeri içindeki larva.
Şekil 151. Palmiye kırmızı böceği kuruma zararı. ( www.palms.org )
Şekil 152. Palmiye kırmızı böceği kokonu.
Zararlı olduğu bitkiler ve zarar şekli
Bu zararlının konukçuları genellikle Palmiyegiller familyasına ait hurma ve palmiye cinsi bitkilerdir.
Zararı larvalar yapar. Yumurtadan çıkan larva gövde içerisine girer ve burada beslenerek gövdede tüneller (galeriler) açar (Şekil 150). Larva tüm yaşamını gövdenin içerisinde geçirir. Bu yüzden başlangıçta zararı tespit etmek oldukça zordur. Aradan yaklaşık 2-3 yıl geçince yapraklarda sararma, solma ve kuruma gözlenir (Şekil 151). Larvaların açtığı galeri sayısı arttıkça ağaç zayıflar, kolaylıkla devrilir. Zarar gören ağaçta çürümelerin meydana gelmesiyle kötü bir koku yayılır. Palmiye ağacının hemen altında toprakta veya yaprak sapları ile gövde arasında oval bir kokon örerek pupa dönemine girer (Şekil 152).
Biyoteknik Mücadele
Zararlının varlığının belirlenmesi ve ergin sayısının azaltılması için feromon tuzaklarının kullanılması, Palmiye kırmızı böceği’ ni kontrol altına almada en önemli mücadele yöntemlerinden biridir.
Erkek bireyin salgıladığı ferruginol feromonu tek başına yeterli olmadığı için kova veya huni tipindeki tuzakların içine küçük naylon poşette etil asetat (100 mg) ve bir cezbedici yem (hurma meyvesi, şeker, şekerkamışı, palmiye ağacının herhangi bir kısmı vs.) ilave edilerek feromon maddesinin etkisi arttırılır. En yaygın olarak kullanılan tuzak tipi, kova tipi olup, 10-15 litre hacminde ve 25-30 cm yüksekliğindedir. Kenarında ve kapağında böceğin girebilmesi için 4’er adet ve herbiri 10 cm² büyüklüğünde pencereler bulunur. Kapağın altındaki çengele feromon ile etil asetat asılır. Tuzağın içine cezbedici yem, yüksek nem seviyesini korumak ve gelen ergin bireylerin tuzağın dışına çıkmasını engellemek için de yaklaşık 1-2 litre su ilave edilir. Ayrıca, gelen ergin bireylerin tutunarak pencerelerden içeri girmesini sağlamak için kovanın etrafına bir bez sarılır. Tuzaklar yerden yaklaşık 1,5-2 m yükseğe ve gölgede kalacak şekilde asılır. Feromon kapsüller ile etil asetat bulunan poşetler 2-3 ayda bir, cezbedici yem ise sıcaklığa bağlı olarak en geç üç haftada bir değiştirilir. Gerektiğinde tuzaklara su ilave edilmelidir.
Zararlının tespiti için, palmiye ağacı bulunan park, bahçe ve fidanlıklarda hektara bir tuzak, yol kenarı ve orta kaldırımlarda sıra halindeki palmiye ağaçları için ise 1 km’de bir tuzak asılır. Tuzaklar, 1 – 2 haftada bir kontrol edilir ve yakalanan Kırmızı palmiye böceği erginleri sayılır. Belirli dönemlerde yakalanan böcekler sayılarak, erginin uçuş aktivitesi ve zararlının sayıca durumu belirlenir. Böceğin varlığının tespit edildiği yerlerde kitle halinde tuzakla yakalama amacıyla tuzak sayısı artırılarak uygulama yapılır. Tuzaklar, yıl boyunca bulunduğu yerde asılı tutulur.
Şekil.153 Huni tipi feromon tuzak. (www.palmiye.tuzak.org)
Facebook'ta Yayınla>