SÄ°Ä°RT BATTANÄ°YESÄ°
Malatya kaysısıyla, Ankara keçisiyle, Kayseri pastırmasıyla, Giresun fındığıyla, Rize çayıyla, Amasya elmasıyla, Van kedisiyle nasıl bütünleşmişse, Siirt de battaniyesiyle bütünleşmiştir.
Siirt denilince battaniye gelir akla.
Nedir Siirt battaniyesi? Ä°nceleyelim.
SÄ°Ä°RT BATTANÄ°YESÄ° NEDÄ°R?
Ä°LK NE ZAMAN ÃœRETÄ°LMÄ°ÅžTÄ°R?
- Siirt, ülkemizin eski ve yeni uygarlıklarının iç içe yaşadığı Güneydoğu Anadoludaki şirin illerimizden birisidir.
- Siirt'in en önemli el sanatı ürünü ve turistik eşyası battaniyesidir.
- Siirt battaniyesinin ilk ve ne zaman üretilmeye başlandığı konusunda kesin bir bilgi yoktur.
- Ancak büyüklerden alınan bilgilere göre ilk Siirt battaniyesi 100- 120 yıl önce Mehmet Hatip isimli bir Siirtli tarafından üretilmeye başlanmıştır.
Resim 1. Siirt battaniyesi saf tiftikten üretilmektedir.
SÄ°Ä°RT BATTANÄ°YESÄ° NEDEN ÃœRETÄ°LÄ°R?
- Siirt battaniyesi saf tiftikten üretilmektedir.
- Bilindiği gibi tiftik, tiftik keçisinden elde edilir.
Resim 2. Siirt özellikleri itibariyle tiftik keçisi yetiştirmeye elverişlidir.
- Siirt ili iklim özellikleri itibariyle tiftik keçisi yetiştiriciliğine elverişlidir ve eski tarihlerden beri tiftik keçisi yetiştiriciliği yapılmaktadır.
- 1993 istatistiklerine göre Siirt'te tiftik keçisi adedi 16,370 baştır.
- Eskiye göre büyük bir düşüş söz konusudur. Bunun da en büyük nedeni ilçe ve köylerde yaşanan yoğun göç olayıdır.
- Bir tiftik keçisinden ortalama 1-2 kg tiftik elde edilir.
- Tiftikten battaniye dışında çadır, keçe gibi ihtiyaç maddeleri üretilmektedir.
Resim 3. Battaniye yapılacak tiftikler yıkanarak hazırlanırlar.
SÄ°Ä°RT BATTANÄ°YESÄ° NASIL ÃœRETÄ°LÄ°R?
Siirt battaniyesinin hammaddesi olan tiftik üç aşamadan geçerek battaniye dokunacak duruma getirilir. Bu aşamalar yıkama, tarama ve bükmedir.
- Tiftik yıkamadan sonra, tarama makinalarında taranır.
- Taraktan sonra, bükme işini özel olarak yapan kadınlar tarafından bükülerek iplik haline getirilir.
- Bundan sonrada çileler halinde mekiklere verilip, el tezgahında dokunmaya hazır hale gelir.
- Dokuma tezgahları keresteden imal edilen, basit tezgahlardır.
SÄ°Ä°RT BATTANÄ°YESÄ°NÄ°N KALÄ°TESÄ°NÄ° NELER ETKÄ°LER?
-Siirt battaniyesinin kalitesini etkileyen unsurların başında, dokunduğu tiftiğin kalitesi gelmektedir.
-Tiftiğin kalitesini etkileyen en önemli etkenlerden birisi de renktir.
-Tiftikte ana renkler beyaz, kahverengi ve siyahtır. En makul olan beyazdı r.
-Tiftiğin elde edildiği bölgede kaliteyi etkileyen etkendendir. En kaliteli tiftik Kastamonu tiftiğidir.
-Siirt battaniyelerinin kalitesini belirleyen etkenlerden birisi de dokuyucunun ustalığıdır.
Resim 4. Siirt battaniyesinin kalitesini dokunduÄŸu tiftiÄŸin kalitesi etkiler.
SÄ°Ä°RT BATTENÄ°YESÄ°NÄ°N EKONOMÄ°YE ETKÄ°SÄ° VE PAZAR DURUMU NEDÄ°R?
-Bir zamanlar Siirt halkının 2/3'ü tarafından üretilen battaniye önemli ölçüde işsizlik ve istihdam sorununa da çare olmaktaydı.
Fakat çeşitli nedenlerle doğan ekonomik sıkıntılar, korumasız ve desteksiz Siirt battaniyesini de etkilemiştir. Ekonomik, sosyal ve kültürel açmazlar sonucu binlerce battaniye işçisinin ve yüzlerce ailenin işsiz kalmasına neden olmuştur.
-Siirt battaniyesinin toptan ve perakende olarak satışı yapılmaktadır.
-Sipariş üzerine dokunan battaniyelerin üzerine her çeşit şekil, desen ve isim yazılabilir.
-Battaniyeler çiftli (160x220 cm) tekli (130x200 cm) ve namazlık olarak üretilmektedir.
-Siirt battaniyeleri bej, kahverengi, siyah, gri renklerde üretilir.
-Siirt'te yapılacak bir tarama, eğirme ve yıkama fabrikası maliyette ve işçilikte büyük bir kaybı önleyecektir.
-Böylece satışlarda, hatta yurt dışına ihracatta büyük bir artış olacaktır.
Facebook'ta Yayınla>