1. GİRİŞ
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, tarımsal amaçlı kooperatiflerin kalkınma plânları ilkelerine ve politikalarına uygun olarak: Tarımsal üretimi ve istihdamı arttırıcı, tarımsal ürünleri pazarlayıcı ve değerlendirici, ortaklarına uygun şartlarla girdi sağlayıcı, ortakların tarımsal üretim faaliyetlerini arttırıcı yatırım projelerini aynî veya nakdî kredilerle destekleyip faaliyetlerini yönlendirmektedir. Bu görev, 441 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü’ne (TEDGEM) verilmiştir.
2. PROJE KAVRAMI
Proje, insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetlerin üretimini sağlayacak yeni birimlerin oluşturulması amacıyla, kaynakların (proje maliyeti) belli bir düzen içinde harcanmasıdır.
3. KOOPERATİFLERE PROJE KONUSU VERİLMESİ
*Proje uygulamak isteyen kooperatifler, yeterli ortak sayısına ulaştıklarında il müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurarak istedikleri proje ile ilgili proje etütlerinin yapılmasını talep ederler. İl müdürlükleri de Genelge esaslarına göre incelemeler yapar. Uygun bulunduğu takdirde, hazırlanan “Kooperatif Projeleri Etüt Raporu” TEDGEM’e gönderilir.
*Proje konusu “özel Proje” ise, etüt raporu ile birlikte ön fizibilite raporu hazırlanarak TEDGEM’e gönderilir.
*TEDGEM de bu etüt raporlarını, Projenin: Kalkınma Plânı ve yıllık programlara uygunluğu; ortak, yöre ve ülke ekonomisine yararları; kooperatif-ortak ilişkilerinin olması ve risturn prensibinin çalışması yönünden inceler. Ayrıca, o yörede teklif edilen proje konusunda faaliyet gösteren başka tesislerin bulunup bulunmadığı ya da projenin çalışması için yeterli potansiyelin olup olmadığı gibi hususlar göz önüne alarak projenin uygulanabilirliğine karar verir.
4. PROGRAMA GİREN KOOPERATİFİN DESTEKLENMESİ
Kooperatifler Kanunu’na göre kurulan tarımsal amaçlı kooperatiflerde, kırsal alanın kıt imkânları sebebiyle sermaye birikimi oldukça yavaş ve düşük olmakta, bazı hâllerde, ortaklar yüklendikleri sermayenin tamamını dahi ödeyememektedir. Bu sebeple, tarımsal amaçlı kooperatiflerde özkaynak gelişimi düşük olmakta ve kendi imkânları ile yatırımları gerçekleştirmekte zorluk çekmektedirler.
Bu durumda, tarımsal amaçlı kooperatiflerin yatırımlarının dış finansman kaynakları ile desteklenmesi kaçınılmaz olmaktadır. Ancak, projeleri düşük faizli ve uzun vadeli kredilerle destekleyen bir banka da mevcut değildir. Bu eksikliğin giderilmesi için, tarımsal amaçlı kooperatiflerin projeli faaliyetleri, Bakanlığımız’ca hazırlanan Yönetmeliğe göre desteklenmektedir.
TEDGEM’ce, kooperatifler tarafından uygulanmak üzere Mandıra, Halıcılık, Soğuk Hava Deposu, Zeytin Salamura, Zeytinyağı Fabrikası, Çeltik İşleme Fabrikası: Ortakların Mülkiyetinde; Süt Sığırcılığı, Besi Sığırcılığı, Seracılık, Arıcılık, Kültür Mantarcılığı ve Damızlık Sığır Yetiştiriciliği konusundaki tip projeler ile kooperatiflerin isteği doğrultusunda hazırladıkları özel tarımsal projeler Yatırım ve Transfer Harcamaları faslına konan ödeneklerle desteklenmektedir.
Destekleme iki ayrı programdan yapılmaktadır:
a)-Yatırım Programı: Projelerin sabit yatırım ihtiyaçlarını karşılar.
b)-Transfer Programı: Sabit yatırımını bitiren kooperatiflerin işletme sermayesi ihtiyacını karşılar.
5. KOOPERATİFLERİN PROGRAMA ALINMASI
*Yönetim kurulunun aldığı karara istinaden, TEDGEM’ce uygun görülen özel veya tip projelerin yatırım programına girmesi için, bir dilekçe ile il müdürlüğüne müracaat edilir.
İl müdürlüğünce, Yönetmelik dikkate alınarak proje incelenir. Uygun görüldüğü takdirde, "YATIRIM PROGRAMI” na alınması için TEDGEM’e bir yazı ile bildirir.
*TEDGEM’in yatırım programına alınmasını uygun görmesi hâlinde, Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığı'na bildirilir.
*DPT Müsteşarlığı, söz konusu projeyi kalkınma plânları ve yıllık programlara uygunluğu yönünden inceler ve uygun görüşle ödenek ihtiyacını ayırdığı takdirde, proje, desteklenmek üzere yatırım programında yer alır.
*Programa alınan projelerin sabit yatırımları tamamlanıncaya kadar her yıl yatırım programına teklif edilmesi gerekmektedir.
*TEDGEM’den proje konusu almış, işletmeye geçmiş veya geçecek durumda olan kooperatiflerin işletme sermayesi ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla "TRANSFER PROGRAMI" na teklif edilmesi için, yönetim kurulunun almış olduğu karara istinaden bir dilekçe ile il müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekir.
*İl müdürlüğü, bu kooperatif projesini ilgili yönetmelik esaslarını dikkate alarak inceler. Uygun gördüğü takdirde, “Transfer Programı Hazırlama Genelgesi” ile gönderilen formları düzenleyerek Transfer Programı’na alınmak üzere TEDGEM’e bir yazı ile bildirir.
TEDGEM’ce uygun görülmesi hâlinde, ödeneği daha sonra tesbit edilmek üzere Transfer Programı’na alınır. İşletme sermayesi tahsis edilebilmesi için, transfer programında yer alması gerekir.
6. YATIRIM PROGRAMINA ALINMA ESASLARI
Kooperatiflerin kredilendirme programına alınabilmeleri için, kalkınma plânlarında ve yıllık programlar ile icra plânlarında yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, bölgeler arası dengeler de gözetilerek aşağıdaki şartlar aranır:
a)-Kooperatifin kanunî organlarının teşekkül etmiş olması ve faaliyette bulunması,
b)-Projenin gerçekleştirilmesiyle ilgili her türlü tasarrufta bulunmak üzere, genel kurulun yönetim kuruluna yetki vermiş olması, kredi için yönetim kurulu kararı ile müracaatta bulunulması,
c)-Kooperatif projesinin risturn ilkesine uygunluğunu sağlamak bakımından, ortakların ürünlerini değerlendiren ve pazarlayan projelerde ortakların en az % 60’ının geçiminin tamamını veya bir kısmını, proje konusunda tarımsal üretimde bulunarak sağlaması; ortaklara üretim girdisi sağlayan projelerde ise, sağlanacak girdinin ortakların en az % 60’ının ihtiyacını karşılayacak miktarda olması,
d)-İl müdürlüğünün düzenlediği sosyoekonomik etüdün değerlendirilmesi sonucu, uygun proje konusunun belirlenerek Genel Müdürlükçe hazırlanmış veya uygun görülmüş projesinin bulunması.
7. PROGRAMA ALINACAKLARDA öNCELİK KRİTERLERİ
Kredi programına alınacakların seçiminde sıralama yapılırken aşağıda belirtilen nitelikleri taşıyanlara öncelik verilir :
a)-Kalkınma plânlarında ve yıllık programlarda öncelik tanınmış
konularda proje uygulayan,
b)-Kalkınmada öncelikli yörelerde proje uygulayan,
c)-İhracata yönelik proje uygulayan,
d)-Rantabilitesi yüksek olan,
e)-Herhangi bir kuruluştan yardım görmeyen,
f)-Bir üst kuruluşa ortak olan,
g)-Proje yatırım tutarına göre öz kaynak iştiraki ve ortak sayısı oranı fazla olanlar,
h)-Üst kuruluşlarınca uygulanacak bölgesel çapta projeler,
i)-Bakanlığın hizmet politikasına uygun, bakanlıklar arası ve bakanlık içi kuruluşlarla işbirliğine gidilen projeler.
Bir proje; tabiî afetler ve mücbir sebeplerin vukuu hâlinde, “Programa Alınma Esasları” ndaki şartları taşımak kaydıyla, öncelik kriterleri aranmaksızın programa alınabilir.
8. PROGRAM TESBİTİ
a)-Yatırım programına alınma şartları ile bütçe imkânları dikkate alınarak Ocak ayı sonuna kadar TEDGEM’ce durumu uygun görülen kooperatifler, programa alınır. Yıl içinde ortaya çıkan ek kaynaklar ve geri dönüşler için ayrıca program yapılabilir.
b)-İşletme sermayesi için yapılacak programlar, TEDGEM’ce belirlenen kriterler dahilinde yılda 2 defa yapılır. Geri dönüşlerden işletme sermayesi olarak kullandırılacak bölümler için aktarma dönemlerinde program yapılabilir.
9. PROGRAMDAN ÇIKARTILMA
TEDGEM’ce yapılacak değerlendirme sonucu, Yönetmelik şartlarını yerine getirmeyen kooperatifler programdan çıkartılır. ödenekleri, yardım talep eden diğer kooperatiflere kullandırılabilir.
10. PROJELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
TEDGEM’in kabul ettiği projede değişiklik yapılmaz. Ancak, zarurî değişiklikler Genel Müdürlüğün izni ile yapılır. Tip projelerde, bölge şartlarının gerektirdiği değişiklikler, ilgili İl Müdürlüğü’nün teklifi ve Genel Müdürlüğün uygun görmesi hâlinde yapılır.
Konu değişikliği zarurî görülürse, il müdürlüğünce yapılacak etütle uygun görülecek yeni konuyu TEDGEM’in kabul etmesi gerekir. İlk projenin sabit yatırım bölümlerinin ikinci projede devamı söz konusu ise, bu bölümler için önceden kullandırılmış kredilerin muaccel olarak tahsili cihetine gidilmez. Konu değişikliği dolayısıyla ikinci projede kullanılmayan ve tasfiyesi söz konusu olan inşaat, alet-ekipmanlar için evvelce yapılmış krediler, yeni ödeme plânında dikkate alınarak bu ödeme plânına göre Bakanlık Merkez Saymanlığı’nın T.C. Ziraat Bankası Merkez Şubesi’ndeki hesabına kredi geri dönüşü sağlanır. Konu değişikliği hâlinde, Yönetmeliğe uygun olarak borçlanma sözleşmesinde gerekli değişiklik yapılır.
Facebook'ta Yayınla>