Tarım Kütüphanesi

PATATES (Solanum tuberosum L) TARLALARINDA YABANCIOTLAR

1. SORUN OLAN YABANCIOTLAR

1.1. Tek Yıllık Yabancıotlar

1.1.1. Tek Yıllık Geniş Yapraklılar

1.1.2. Tek Yıllık Dar Yapraklılar:

1.2. Çok Yıllık Yabancıotlar

1.2.1. Çok Yıllık Geniş Yapraklılar

1.2.2. Çok Yıllık Dar Yapraklılar

2. ZARAR ŞEKLİ VE EKONOMİK öNEMİ

Ülkemizde geniş bir yetiştirme alanı olan patates, buğdaydan sonra halkımızın doğrudan yiyecek tübtimine ve endüstriyel düzeyde de ham madde ihtiyacına dönük olarak tarımsal kesimde yerleşmiş önemli bir ürünümüzdür. Yetiştirildiği alanlarda çe­şitli familyalardan pek çok yabancıotun baskısı altındadır.

Patateslerde yabancıotların neden olduğu zararlardan en önemlisi kültür bitkisi ile su, ışık, mineral besin maddeleri ve CO2 den yararlanma yönünden olan rekabetIeri­dir. Rekabet nedeni ile meydana gelen kayıplar, kültür bitkisinin gelişme devresi içinde yabancıot çıkışlarının yoğunluk kazanmasıyla ürüne yansıyan manidar bir etki olarak ortaya çıkar. Bu bakımdan patateslerde ürün azalmasına neden olan rekabet döneminin saptanması yabancıot mücadele zamanının tayininde ve alınacak önlemler bakımından yararlıdır. Bu konuda yapılan çalışmalarda patateslerin ilk 2 ay yabancıotlardan etkilen­dikleri ortaya konmuştur. Bu dönemde yapılacak yabancıot mücadelesi üründe % 20 ­30 artış sağlamaktadır. Patateslerin tamamen otlu bırakılmaları ise önemli ölçüde ürün kaybına neden olmaktadır. Şu halde ilk 2 ay içinde yapılacak mekaniksel ve kimyasal mücadele ürünü güven altında tutacaktır.

3. MÜCADELESİ

3.1. Kültürel önlemler

3.1.1. Koruyucu önlemler

Yabancıotların çoğalma ve yayılmalarında ve bunların mücadelesinde karşıla­şılan güçlükler dikkate alındığında bazı koruyucu önlemlere gidilmesinde fayda vardır.

Bunlardan:

- Yabancıotları tohum vermeden önce imha etmek

- Kullanılan tarım aletlerini, traktör, tırmık, pulluk, diskaro vs. gibi bulaşık sa­halardan çıkmadan önce iyice temizlemek.

- İyice yanmış çiftlik gübresi kullanmak

- Sulama kanallarını temiz tutmak ve böylece sulanan tarlalara ot tohumlarını veya parçalarının taşınmasını önlemek

3.1.2. Toprağın işlenmesi

Değişik tarım aletleri ile toprağın sürülmesi yabancıotlarla mücadelede oldukça etkili bir yöntemdir. Bu gaye için kazayağı, pulluk, kültüvatör, diskaro, tırmık, vs. gibi aletler kullanılmaktadır. Sürümün belli başlı fonksiyonu toprağın fiziksel ve kimyasal niteliklerini zenginleştirme yanında yabancıotları da imha etmektir. Sürümün etkili ol­ması yabancıot türlerine yoğunluğuna ve toprağın fiziki karakterine bağlıdır. Sürüm, ya­bancıotları kurutarak öldürecek kadar derin ve zamanında yapılmalıdır. Bu yöntemle tek yıllık otlarda daha iyi sonuç alınmaktadır. Çok yıllık otlarda ise yüzlek köklü olanlar sü­rümle azaltılabilir. Ancak bunların toprak altı gövdelerinin topraktan çıkarılıp toprak yü­zünde kuruyarak ölmeleri sağlanmalıdır. Aksi halde sürümü takiben toprak altında gö­mülü kalan bitki artıkları yeni biktileri oluşturur. Derin köklü çok yıllıklar örneğin tarla sarmaşığı köygöçüren ayrık V.s. gibi birkaç yıl, mevsim boyunca tekrarlanarak toprak sürümü ile kök, rizom ve stolonlarındaki yedek besin maddelerine ait kısımlarını ve geli­şen üst aksamlarının devamlı tahrip dilmesi neticesi kontrol edilebilir.

3.1.3. Biçme

Biçmeden gaye sadece tohum teşekkülüne engelolma ve boylu otların bertaraf edilmesidir. Bu şekilde her çeşit yabancıotun tohum bağlaması önlenir. Çok yıllık ya­bancıotların biçiminde ısrarlı bir şekilde devam edilirse zamanla kökler ve rizomlarında­ki yedek besin maddeleri sarf edilerek gelişmelerinin zayıflaması sağlanır.

3.1.4. Ekim Nöbeti

Ekim nöbeti bazı yabancıotların gelişim ve yayılmalarını önler. Genellikle her kültür bitkisinin kendine özgü yabancıotları vardır. Bu bakımdan aynı bitkinin her sene arka arkaya aynı yerde yetiştirilmesi ile bu ot çeşitleri yoğunluk kazanır. Bu bakımdan ekim nöbeti ile kültür bitkilerine yabancıot çeşitlerinin kolaylıkla uyum sağlayamayaca­ğı düzenli bir gelişim sağlanır. Patates genellikle yurdumuzda hububattan sonra ekim nöbetinde yer almaktadır.

3.1.5. Yabancıotların Elle Alınması veya Çapalama

Çapalama veya aletlerle sürme gibi mekaniksel mücadele yollrı yetiştiricilerin uyguladıkları eski ve pratik bir yöntemdir. Patates bilindiği gibi bir çapa bitkisidir. Kül­tür çapası dışında özellikle yağışlı bölgelerde 2-3 kez yabancıotları bertaraf etmek ga­yesiyle ot alımı yapılır. Yıllık tek yıllık yabancıotlarda daha başarılı olmakla beraber derin köklü çok yıllık bitkilere karşı yetersiz kalmaktadır. Zira ot alımı sırasında bu gibi yabancıotların toprak altında kalan veya koparılıp tarlada bırakılan parçaları yeniden köklenip yeni bitkilerin oluşmasına neden olur. Çapalama zamanında yapılmadığı tak­dirde ot rekabeti nedeniyle üründe azalmalara neden olur. Patateslerde ilk 2 ay tarlaların otsuz kalması için çapaya mutlak gereksinim vardır. İşçi bulma zorunluğu, çapalamanın derin yapılması halinde toprağın su kaybı köklerin veya yumruların zarar görmesi ve bazı hastalık etmenlerini özellkle virus hastalıklarının yayılmasına neden olması bakı­mından da bazı sakıncalı yönleri vardır.

3.2. Kimyasal Mücadele

Patates tarlalarında yabancıotlarla mücadelede diğer bir yöntemde ot öldürücü ilaçların kullanılmasıdır.Kimyasal mücadele genellikle tek yıllık yabancıotlara karşı et­kilidir. Çok yıllık yabancıotların ise öğütIenen ilaçlarla kontrolu imkansızdır.

3.2.1. ilaçlama Zamanının Tespiti

Kimyasal mücadelede kullanılacak ilaçlar uygulama zamanlarına göre şöyledir.

a. Dikim öncesi kullanılan ilaçlar:

Patates dikimi için hazırlanmış toprağa dikimden hemen önce ilaçlar uygulanır. Üzerinden diskaro ve tırmık geçirilerek ilacın 5-7 cm derinliğe karıştırılması sağlanır. Sonra patates dikimi yapılır.

b. Dikim sonrası kullanılan ilaçlar:

Patates dikiminden sonra, henüz kültür bitkisi ve yabancıotlar çıkmadan önce toprağa uygulanan ilaçlardır.

c. Çıkış sonrası kullanılan ilaçlar:

Patatesler 10-15 cm boyda yabancıotlar 2-6 yapraklı devrelerinde uygulanan ilaçlardır.

3.2.2. Kullanılacak ilaçlar ve dozları

Bakınız (Kullanılan Etkili Madde)

3.2.3. ilaçlama Tekniği

Yabancıot mücadelesinde istenilen sonuca ulaşabilmek için;

a. Toprağın iyi sürülüp keseksiz olmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde yekne­sak bir ilaçlama yapılamaz.

b. Dikim öncesi uygulamalarda ilaç toprağa iyice karıştırılmalıdır. Bunun için diskaro veya tırmıkla ilaçlı alandan bir kaç kez geçilerek ilacın toprağın 5-7 cm derinliğe karışması sağlanmalıdır.

c. Dikim sonrası yapılacak ilaçlamalarda, mümkünse boğaz doldurma dikimle beraber yapılmalı ve sırtların fazla sivri olmamasına dikkat edilmelidir. ilaçlama toprak yüzünde iyi bir örtü oluşturacak şekilde yapılmalı ve en az 20 gün ilaçlı tarlalar da her­hangi bir toprak işlemesi yapılmamalıdır.

d. Belli bir alana verilecek ilaç dozunun o alana tam dağılmasına dikkat edilmeli­dir. Bunun içinde kullanılacak aletlerle önceden bir kalibrasyon yapılmalıdır. Kullanıla­cak su miktarı aletlere göre değişirsede genellikle 20-60 I/da arasındadır. ilaçlama yek­nasak bir biçimde yapılmalı ve ilaçlı alanlardan 2. kez geçilmemelidir.

e. ilaçlama rüzgarsız sakin havada yapılmalı. sıcaklık 25 C'nin üstünde olmama­lıdır.