Tarım Kütüphanesi

KUZULARIN BAKIMI ve BESLENMESİ

Kuzular, koyunculuk işletmesinin karlılığı ve işletmenin geleceği için son derece önemlidir. Kuzuların normal büyümesi ve sağlıklı olması için, doğum ağırlığının 4-5 Kg civarında olması gerekir. Gebe koyunların, özellikle gebeliğin son döneminde yeterli beslenmeleri doğum ağırlığını önemli seviyede etkiler.

Bu derste, doğumdan önceki hazırlıkları ele alıyoruz. Sonra, doğumdaki önlemler. Sonra, yeni doğan kuzunun bakımı.

Kuzular nasıl beslenmeli? Hangi yemden ne kadar yemeli bunları anlatıyoruz.

DOĞUM öNCESİ HAZIRLIKLARIMIZI TAMAMLAYALIM!

Kuzulama zamanı yaklaşınca, hazırlık yapmalı. Koyunlar hazırlanmalı, ağıllar hazırlanmalı, yemler ve mera hazırlanmalı.

Bu hazırlıklar yapılınca, kuzulamada hiç sıkıntı olmaz. Çiftçi de rahat eder, koyun da rahat eder, kuzu da rahat eder.

UYARI!

Gebe koyunlarımıza gebeliğin son 1,5 ayında ilave kesif yem vermeliyiz.

Anaç koyun hazırlığı:

Doğuracak koyunlar ötekilerden ayrılır. Bunların memeleri üzerindeki kıllar kırkılır.

Ağıl hazırlığı:

Doğuracak koyunlar özel hazırlanan bölmelere alınır. Bu bölmeler temiz olmalı. Badanası yapılmalı. Altına bolca altlık sermelidir.

Doğum yeri, geniş ve kuru bir yer olmalıdır. Sıcak ve aydınlık olması da gerekir. Gece doğumu olabilir. Onun için, gece de aydınlatılmalıdır.

CEREYAN OLMASIN

Koyunların doğum yapacağı yer korunaklı bir yer olmalıdır. Hava akımı, yani esinti olmamalıdır. Biz buna hava cereyanı diyoruz. Hava cereyanı koyunu ve kuzuyu üşütür, hasta eder. Hava soğuksa doğum bölmesi ısıtılmalıdır.

Yem hazırlığı:

Doğum sonrası koyuna verilecek kuru ot ve kesif yemi (süt yemi) hazırlayalım.

Mera hazırlığı:

Meranın temiz yerleri anaç koyunlar için ayrılmalıdır. Biliyoruz ki anaç koyun iyi besleme ister. Onun için, bolca iyi kaliteli ot hazır etmeliyiz.

KUZULAMASI YAKLAŞAN KOYUN

Kuzulaması yaklaşan koyun huzursuzdur. Hareket halindedir. Genellikle sakin ve tenha yer arar.

Ferç (vulva) şişer ve ferçten akıntı gelmeye başlar. Memeler büyür.

Kaburgalar ile sağrı arasında bir çukurluk meydana gelir. Doğum yaklaşınca sancı ve ıkınma başlar.

Yardım ister mi?

İstemez. Koyunlar genel olarak normal doğum yaparlar. Güç doğuma pek seyrek rastlanır. Bazen yavru ters gelebilir. Kuzu çok iri olduğu için doğum güçleşebilir. Sancı başladıktan 1 saat sonra doğum başlamalı. Sancıdan sonra 1 saat geçtiyse ve doğum başlamadıysa, yardım gerekir.

Resim 35: Kuzular ilgi ister

KUZU GELİYOR!

Kuzu doğar doğmaz arka ayaklarından tutulur ve sallanır. Ağız ve burun etrafındaki sümüksü maddeler temizlenerek kuzunun nefes yolları açılır. Böylece kuzunun rahat nefes alması sağlanır. Doğan kuzu ıslaktır, bu sebeple havlu ile biraz kurulandıktan sonra anasının yanına bırakılır.

GöBEK KORDONUNA MUTLAKA TENTÜRDİYOT SÜRMEYİ UNUTMAMALIYIZ!

Doğumu müteakip kuzu ve anası soğuk ve hava cereyanından mutlaka korunmalıdır. Şayet doğum sonrası kuzunun anası ölmüş veya ikiz doğum nedeniyle ananın sütü yeterli gelmiyorsa kuzu başka bir koyuna alıştırılır. Yani kuzuya süt ana bulunur. Şayet yakma hadisesi gerçekleşmez ise biberonla elle beslenir.

AĞIZ SÜTÜ (KOLOSTRUM)

Kuzular doğumdan sonra ağız sütünü mutlaka almalıdır. İlk 24 saatten sonra ağız sütü verilmesi durumunda geç kalmış oluruz. Bazı yetiştiriciler ağız sütü ishal yapıyor diye hiç içirmemekte veya az içirmektedirler. Bu uygulama tamamen yanlıştır. Eğer ağız sütünü içirmez isek kuzularımız hastalanır ve iyi gelişemezler.

KUZULARIN BESLENMESİ

Kuzular, bir haftalık oluncaya kadar analarıyla doğum bölmesinde kalırlar. Şayet ikiz doğum ise bu süre birkaç gün daha uzatılabilir. Bir hafta sonra mera ve hava şartları müsaade ettiği sürece ana koyunlar meraya çıkarılır. Kuzular ise yaş gruplarına ayrılarak kuzu bölmesine konurlar. Emiştirme, sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez yapılır.

Kuzuların önüne 15’ inci günden itibaren kaliteli kuru ot veya kuru yonca otu ve kuzu başlangıç yemi konulur. Kuzular böylece yavaş yavaş yemeyi öğrenirler. Kuzular bir aydan sonra meraya çıkartılabilir. Kuzu sürüleri anaç sürüden ayrı olarak otlatılmalı ve sürü mevcutları 150-200 kuzu arası olmalıdır.

Resim 36: Emiştirme günde iki kez yapılır.

Damızlığa ayrılan kuzular 3-4 ay analarını emerler. Sütten kesimden sonra erkek ve dişi kuzular ayrı sürüler halinde otlatılırlar. Meraya ilave olarak günde 200-300 gram kesif yem takviyesi yapılmalıdır.

Kış mevsiminde doğan kuzular meraya çıkamadıkları için onlara iyi kalitede kuru ot veya kuru yonca otu temin etmeliyiz. Zorunlu olmadıkça kuzulara hububat samanı vermemeliyiz. Çünkü, kuzular samandan yeteri kadar yararlanamazlar. Kuzu bölmelerinde kuzuların önünde sürekli temiz ve ılık su ve yalama taşı bulundurmalıyız.

ERKEK kuzulara günde 1 kg kuru ot veya kuru yonca otuyla 300-400 gram kesif yem vermeliyiz.

DİŞİ kuzulara günde 700 gram kuru ot veya kuru yonca otuyla 200-250 gram kesif yem vermeliyiz. Bu miktarlar mevsim ve kuzunun durumuna göre bir miktar artırılabilir.

Kuzular kuzu bölmelerine yaş veya cüsse büyüklüğüne göre gruplar halinde konmalıdır. Aksi halde zayıf kuzular güçlü kuzuların arasında yem yiyemezler, kavruk kalırlar ve kuzu ölümleri artar.

Resim 37: Kuzular yaş gruplarına göre kuzu bölmesine konulmalıdır.

KUZU BÜYÜTÜRKEN ŞU HUSUSLARA DİKKAT EDELİM!

• Kuzu bölmelerinin altı temiz ve kuru olmalı ve hava cereyanı olmamalıdır.

• Kuzu bölmelerinde kuzu sayısı aşırı olmamalıdır.

• Kuzunun anasını emip ememediğini en iyi emişme sırasında tespit edebiliriz. Anasını bulamamış kuzu sürekli meler, bir telaş içindedir, daima anasını arar, midesi çökmüştür. Zamanla iyice zayıflar eğer fark edemezsek kuzu ölebilir.

• Kuzulara 15’ inci günden itibaren kaliteli kuru ot ve kuzu başlangıç yemi verelim.

Kuzular meraya çıkmaya başlayınca otlatma öncesi bir miktar kuru ot verelim ve mutlaka enterotoksemi (başak, kılcık) aşısını yaptıralım.

Eğer kesif yemi işletme şartlarında hazırlama imkanımız var ise, şimdi birkaç kesif yem örneği verelim.