Tarım Kütüphanesi

KULUÇKA VE KULUÇKA TEKNİĞİ

Bu konumuzda iyi bir civciv nasıl elde edilir, kuluçka nedir, kuluçkahane tipleri, kuluçkahane kurulmasındaki önemli hususlar nelerdir, kuluçka binası ve iç yapısı, kuluçka makineleri ve özellikleri, çalıştırma prensiplerini ve yumurta muayenesi ile iyi bir damızlık yumurtanın özellikleri ve cinsiyet tayini konularında gerekli bilgileri vereceğiz.

U N U T M A ....!

Kuluçka ekonomik olmalıdır

Yumurtadan civciv çıkma oranı yüksek olmalıdır.

Civcivler sağlıklı olmalıdır.

Kuluçka

Kanatlıların soylarını devam ettirmek için gösterdikleri doğal ve fizyolojik özelliğe denir. Civcivlerin yumurtayı çatlatıp içerisinden canlı bir varlık olarak çıkması için geçen zamana da kuluçka süresi denir. Kuluçka doğal  kuluçka ve makine ile kuluçka olmak üzere iki bölümde incelenir. İnsanlar bu doğal olaydan faydalanarak kanatlıları kendi amaçlarına uygun çoğaltma işlemini makine ile yapmaktadırlar.

Kuluçkalık yumurtalardan  gerekli ısı, nem, havalandırma ve çevirme düzeni sağlanarak belirli sürede civciv çıkaran makinelere kuluçka makinesi denir. Kuluçka makineleri ile yapılan işleme kuluçkacılık, yumurtadan civciv çıkaran yerlere de kuluçkahane adı verilir.

Kuluçka tekniği üç ana bölüm halinde incelenir;

1-Kuluçkahane ( bina ve özelikleri)

2-Kuluçka Makineleri  (özelikleri ve çalışma sistemleri )

3-Kuluçkalık Yumurta (özelikleri ve muhafazası )

Kuluçkahane (Kuluçka Evi)

I-Kuluçkahane Tipleri :

Devlet ve özel sektöre ait çiftliklerin kendi civciv ihtiyacını karşılamak gayesi ile çalışan kuluçkahaneler (partide 5.000-10.000 yumurtalık ): Bunlar kendi civcivlerini kendileri kullanır.

Devlet ve özel sektöre ait büyük kapasiteli kuluçkahaneler (5-6 aylık bir devrede 400-500 bin ): Kendi ihtiyaçlarını kullanırlar. İhtiyaç fazlasını satarlar.

Çok ufak kapasiteli özel sektöre ait kuluçkahaneler (kapasiteleri 5.000 – 20.000 ): Yumurtayı satın alırlar, civcivi çıkarıp satarlar.

Günlük civciv satan kuluçkahaneler: Bunlar büyük kapasitelerle çalışmaktalar.

Resim 1: Bir kuluçkahane

II- Kuluçkahanelerin Kurulmasındaki önemli Hususlar :

1.      Kuluçkahaneler hijyenik yönden tavuk çiftliklerine, tavuk mezbahanelerine, civciv büyütme yerlerine, yumurta depo ve satış yerlerine yakın olmamalıdır.

2.      Bölgenin civciv talebi olmalı ve nakil imkanı kolay olmalıdır.

3.      Çevrenin isteğine göre et veya yumurta yönünde civciv çıkarılmalıdır.

4.      Civciv satma rekabeti ve hijyenik çalışma yönünden çevresinde başka kuluçka hane bulunmamalıdır.

5.      Kuluçkahanelerin elektrik ve su problemleri olmamalıdır.

III- Kuluçka Binası ve İç Yapısı :

Modern bir kuluçkahane idare, satış ve işletme olmak üzere üç ana kısımdan teşekkül etmelidir.

Bir işletme binası aşağıdaki kısımları ihtiva etmelidir.

1-     Yumurta dezenfekte odası .

2-     Yumurta tasnif , muayene ve temizleme odası.

3-     Yumurta muhafaza ve depo odası.

4-     Kuluçka makinelerinin bulunduğu salon ( İnkibatör odası).

5-     Lamba muayene odası (Karanlık oda).

6-     Yumurta tablalarını yıkama ve temizleme odası.

7-     Civcivlerin tasnif ve aşı odası.

8-     Seksing odası.

9-     İşlem odası.

10- İşçilerin soyunma odası.

Şimdi işletme binasının bölümlerini sırasıyla inceleyelim.

Yumurta Dezenfekte Odası:

Damızlık yumurtalar çiftliklerden veya kümeslerden bir vasıta ile geldikten sonra direkt olarak bu odaya alınıp, dışarıdan gelecek herhangi bir mikroba karşılık kuluçkahaneyi korumak için dezenfeksiyon yapılır. Kullanılan dezenfektan maddeler genelde; klorlu bileşikler, iyotlu bileşikler, potasyum permanganat ve formalindir. Fumigasyon m³ hesabına göre yapılır [örneğin potasyum permanganat ve formalin (%40 çözelti) 1’ e 2 oranında].  Fumigasyondan sonra gereken havalandırmanın temini için odada aspiratör veya havalandırma bacası mevcut olmalıdır. Dezenfeksiyon odasına yumurtanın giriş ve çıkışı ayrı kapılardan yapılmalıdır.

Yumurta Tasnif, Muayene ve Temizleme Odası

Dezenfekte edilen yumurtalar burada tasnif makinelerinden geçirilerek tasnif edilirler ve damızlık özelliğe sahip olanlar ayrılır diğerleri ise yemeklik olarak değerlendirilip viyollere yerleştirilip kuluçkahaneden uzaklaştırılır. İşlem sonunda bu odanın yıkanıp, temizlenip dezenfekte edilmesi gerekir.

Yumurta muhafaza ve depo odası

Tasniften geçmiş olan yumurtaların makineye koyuluncaya kadar bekletildiği yerdir. Yumurta muhafaza odasının sıcaklığı depolama süresine bağlı olmak üzere 10-15°C arasında bulunmalıdır. Odanın rutubet oranı ise sıcaklığa bağlı olarak % 74-80 arasında olmalıdır.

İnkübatör (Gelişim) ve çıkım odası

Kuluçka makinelerinin gelişim bölümlerinin bulunduğu bu odanın ortalama 22-24° C sıcaklıkta ve % 60-70 nispi nem oranında olması gerekir. Yumurtaların makineye konulup çıkarılmasında kolaylık sağlaması bakımından makinelerin ön kısmında 3-4 m' lik bir alanın olması gerekir. Eğer dolap türü makineler kullanılıyorsa,makinenin tipine bağlı olarak arka yüz ile makine arasında 60-150 cm mesafe bırakılmalıdır. Makineler arasında en az 150 cm uzaklık olmalıdır. Tavan ile makine arasında da gerekli hava akımının sağlanması için en az 100 cm mesafe bulunmalıdır. Oda için gerekli olan havalandırma doğrudan doğruya makinelerin kapasiteleri ile ilgili olup, standart olarak kuluçka makinesine konulmuş bulunan her bir yumurta için civciv çıkışına kadar yaklaşık 7.5 gr oksijene ihtiyaç vardır. Bu yaklaşık 3-3.5 m³ havaya tekabül eder. Bu oda güneş ışınlarına maruz kalmamalı, aydınlık olmalı, zemin ve yan duvarlar temizliği kolay malzemeden yapılmalıdır.

Resim 2: Lambalı muayene

Lamba muayene odası

Işık olmayan bir oda olmalıdır. 18. gün buraya alınan yumurtalar karanlıkta lamba muayenesine tabi tutulurlar. Tohumlu yumurtalar ayrılır.

Yıkama Odası

Bu oda kuluçka makineleri tablaları ve parçalarının yıkanmasına müsait şekilde yapılmalıdır. İlaçlama  havuzu da bulunmalıdır.

Civciv Tasnif ve Aşı Odası

Civcivlerin ilk günkü kas ve göz aşıları bu odada yapılır. Satışa arz edilmek üzere burada sayılıp tasnif edilir, kutulanır. Sıcaklığı aynen inkibatör odası gibi olmalıdır.

Seksing (Cinsiyet Ayrımı) Odası

Yumurta tipi günlük civcivler burada cinsiyet ayrımına tabii tutulurlar. Kuvvetli bir ışık altında  seksör  tarafından yapılır.

İşlem odası

Günlük civcivlerde gayeye uygun olarak kanat kesimi, ayak tırnağı kesimi ve ibik kesimi gibi işlemler için yapılmıştır. Temizlenmesi kolay olmalıdır. Bütün bu işlemlerin birkaç kişi tarafından yapılabilmesi için geniş bir oda tercih edilir.

İşçilerin Soyunma Odası

Kuluçkahanenin girişinden sonra işçilerin günlük kıyafetlerini değiştirip iş kıyafetlerini giyebilecekleri yerdir. Ellerin ve ayakların dezenfekte edildiği kısım bulunmalıdır. Gerektiğinde yıkanma yeri de olmalıdır. Haftada bir dezenfekte edilmelidir.

Kuluçkahane Hijyeni

Kuluçka esnasında civcivlerin önemli bazı hastalık mikroplarına maruz kalmaması için kuluçkahanelerde hijyene çok önem verilmelidir. Bunun için kuluçkahane çalışanları ve kuluçkahanelerin steril durumda olması için gereken hijyen  şartları yerine getirilmelidir.

Kuluçkahanenin Çalışma ve Organizasyonu

Bir kuluçkahanenin başarısı  her şeyden önce sistemli ve bilgili çalışmaya bağlıdır. Bir kuluçkahanede sıra ile iyi, kaliteli yumurta temini, yumurtaların dikkatle seçilmesi, uygun şartlar da muhafazası, dikkatle tablalara dizilmesi ve nihayet iyi ayarlanmış bir kuluçka makinesinin dikkatle çalıştırılması gibi önem isteyen işler ön planda yer almalıdır. Bütün bu işlerin yolunda ve aksamadan devam etmesi yetişmiş iyi personele ve sistemli organizasyona bağlıdır.

İyi organize edilmiş bir kuluçkahanede randıman düştüğü zaman bütün sebepleri sistemli bir şekilde teker teker incelenmeli ve hatayı bularak düzeltme yoluna gidilmelidir.

Kuluçka Makineleri

1. özellikleri :

Bir kuluçkacı işletmenin başarısındaki en büyük pay, seçeceği kuluçka makinesinin sistemine ve kalitesine bağlıdır. Türkiye’de ithal makinelerden en çok kullanılanı Peter Sime (U.S.A.), Reform (Hollanda), Robins (U.S.A.), Brower (U.S.A.), Econome (Hollanda), Lincoln (U.S.A.) ve yerli olarak Danışman’ (Bursa) dır.

Büyüklük kapasiteleri her ne olursa olsun kuluçka makinelerinin üç grup altında toplayabiliriz.

1.1-           Yapılışlarına göre

1.2-           Sıcak havanın dolaşım şekillerine göre

1.3-           Çalışma prensiplerine göre

Resim 3: Bir kuluçka makinesi

1.1-           Yapılışlarına Göre

1.1-1. Masa Tipi Makineler :

Bu tip makineler küçük kapasitede olanlardır. Daha ziyade sıcak su dolaşımlı olarak yapılır. Bu tip makineler % 65’den yukarı randıman vermez. Bu tip makineler genelde amatör olarak kullanılmaktadır.

1.1-2.  Dolap Tipi Makineler :

Daha büyük kapasitede ve dolap tarzında makinelerdir. Genellikle 5.000 20.000 yumurtalıktır.

1.1-3.    Oda Tipi Makineler :

Sabit odalar halinde yapılmıştır. Kapasiteleri 50.000’ in üzerindedir. Tek parti olarak çalışır.

1.2- Sıcak Havanın Dolaşım Şekillerine Göre

Bu tip makinelerde ısınan hava bir gereç ile makine içerisinde  dolaşım yapar. Bu tip makinelere sıcak hava dolaşımlı (Forect - Draft) makineler denir. Genellikle iki tiptir:

·Dolap Pervaneliler (Sky -Line)

·Kanat pervaneliler (Pulsator)

1.3- Çalışma Prensiplerine Göre

Isıtıcı düzeneklerinin otomatiklik durumuna göre adlandırılır.

Eter -kapsüllü, gaz elektrot tüplü veya cıva tüp regülatörlüler.

Kontak termometreli (set kontrol sistem) ile çalışanlar.

Her iki otomatik düzen çalışmaları elektrik ile çalışma prensip ve yöntemlerine göredir.

2. Çalıştırılma Prensipleri

Kuluçka makinesi her ne şekilde imal edilmiş olursa olsun, teknik ve bilimsel temelleri aynıdır. Kapasitelerinin ve makinelerın önemi yoktur. Yeter ki yumurtanın civciv olabilmesi için muhtaç olduğu temel ihtiyaçları karşılanmış olsun. Hatalı bir davranış ve yönetim civciv şansını yok eder.

Kuluçka makinelerine konan yumurtalardan yüksek verim almak için her şeyden önce yumurtaların döllü olması ve kuluçka makinelerinde; makinelerin çalıştırma prensiplerine riayet edilmesine bağlıdır. Döllü bir yumurtanın civciv haline dönüşmesine kadar geçireceği zamana kuluçka süresi denir.

Bu süre 22 gün olup, ilk gününü tavuğun üreme kanalında geçirir. Makinede geçen süreyi iki kısımda incelemek gerekir.

1-İnkübasyon  ( Gelişim ) süresi ilk (18 gün )

2-İnficar ( Çıkış ) süresi son ( 3 gün )

Kuluçka süresinin gerek gelişim ve gerek çıkış bölümünde uygulanması gerekli dört temel prensibi vardır. Bu temel prensipler:

1- Isı

2- Nem

3- Havalandırma

4- Çevrilme

Şimdi bunları birer birer inceleyip özelliklerini anlatacağız.

1-Isı

Döllü bir yumurtanın canlı varlık haline dönüşümünde en önemli özellik ısıdır. Makinenin ısıtılma sistemi ne olursa olsun değişmeyen ve uyulması gereken tek esas, ortalama ısının düzenli olarak yumurtadaki embriyoya iletilmesidir. İletilecek ortalama ısı 37.8ºC (99.7-100 F) dir. Normalin üstündeki yüksek ısı 42ºC,  normalin altındaki ısı 35ºC olarak kabul edilir. Bu durumlarda uzun süre kalan yumurtalarda embriyo ölümleri fazla olur.

Kuluçkanın en nazik devresi embriyonun en genç ve körpe devreleridir. Bu devredeki yüksek ısı çok tehlikelidir.

2-Nem

Belirli sıcaklıktaki havada bulunan belirli miktardaki sudur. Gurk tavuk altındaki yumurtada bu olay yaratıcı tarafından düzenlenir, ancak  makinelerdeki ortamın çok farklı olması nem düzenlemesini gerekli kılmaktadır. Makinelerde sıcak hava bir akım yaptığından yumurta yüzeylerini yalayarak geçerken  yumurta bünyesindeki suyu buharlaştırarak emer ve yumurtaların pişmesine yol açar. Dokularda azalmış olan su embriyonun ölümüne neden olur. Makinelerde yumurta bünyesindeki suyun buharlaşmasına  meydan vermemek için makine içindeki ısınmış kuru havanın su ile nemini yükseltip homojen halde dağılmasını sağlamak gerekir.  Gelişim bölümünde nemin 82-85 F olması istenir bu % 50-55 bağıl neme tekabül eder. Çıkış devresinde nem 92-95 F olup % 75-80 bağıl neme tekabül eder.

3-Havalandırma

Makineler her ne şekil ve tipte yapılmış olursa olsun kuluçkanın ve kuluçka makinelerinin temel prensiplerinden biride havalandırmadır. Bütün canlılar gibi kuluçkaya konulmuş ve yumurta içinde gelişmekte olan embriyonunda taze havaya ihtiyacı vardır. Kuluçka makinelerinin havalandırılması, embriyonun gelişmesine lüzumlu havadaki oksijen ile beraber, embriyonun solunumu sonucu oluşan karbondioksitin zararlı duruma gelmemesi için gereklidir. Solunum bir gaz değişimidir, yumurta kabuğundaki gözenekler ile bu gaz değişimini yumurtadaki hava boşluğu ve Allantois yapar. Havalandırmada güvence sınırı 1000 kısım havada 3 kısım karbondioksittir.

4- Yumurtaların Çevrilmesi

Yumurtaların çevrilmesi dördüncü temel prensip olup, bunun üç önemli nedeni bulunmaktadır.

·Çevrilme suretiyle yumurta yüzeyindeki ısı farkının giderilmesi Embriyonun ilk gelişme döneminde Ruşeym  torbasının (disk) daha sonralarında embriyonik zarların kabuk zarlarına veya bu zarların birbirlerine yapışmalarını önlemek için gereklidir.

·Döllü yumurtaların yaklaşık %25’ inde kuluçkaya konulduklarında Ruşeym ekseni yanlış durumda bulunmaktadır. Bu hatalar çevrilme ile düzeltilir.

·Yumurtada oluşan civciv, kuluçkanın 12–13’üncü gününe kadar yumurtanın büyük çapına dik olarak bulunur. Bundan sonraki gelişmede büyük çapına paralel bir doğrultu alır, kafası hava boşluğu tarafına döner. Aksi halde ölümüne neden olur. Bu olay çevrilme ile sağlanır.

Kuluçka İçin Yumurta Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Kümes ve Tavuklar : Bu yumurtaların geldiği kümesler sağlıklı, temiz mi? Folluk tipleri nedir? Tavukların beslenmesi iyi mi? Tavuklar yaşlı mı genç mi? Aşıları yapılmış mı?

Yumurta toplanırken : Yumurtaları nasıl topluyorlar ? Uzun süre follukta bekliyor mu? Hemen toplanıyor mu ? Dezenfekte ediliyor mu? Temizleniyor mu ?

Yumurtanın kalitesi : Kaliteli yumurtadan kaliteli civciv çıkar. Onun için kuluçkaya girecek yumurtaların aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir.

a-     Hangi ırktan tavuğa ait ise, o ırkın renk ve şeklini taşıyan yumurtalar olmalıdır.

b-     Döllü yumurtalar olmalıdır.

c-     Hastalıksız sürüden alınmaladır.

d-     Küçük olmamalı, 55-65 gram arasında bulunmalıdır.

e-     Biçimi bozuk olmamalıdır.

f-       Parlak olmalıdır. Kabuğu ince veya kalın, çatlak, pürüzlü olmamalıdır. Yıkanmış yumurta kuluçkada kullanılmaz.

g-     İkinci verim yılındaki tavuk yumurtası istenmez. Genç tavukların ilk 40 günlük yumurtalarıda kullanılmaz.

h-     Taze olmalıdır, 7 günlüğü aşmamalıdır.

i-        Hava boşluğu küt uçta olmalı, içinde lekesi bulunmamalıdır.

j-        Yumurtalar viyollere küt uçları yukarı gelecek şekilde konmuş olmalıdır.

Resim 4: Damızlık yumurtalar

Kuluçka Makinelerinde Dezenfekte Esasları

Kuluçkacılıkta iyi randıman almanın ve hastalıksız, sıhhatli civciv elde etmenin ön şartı makinelerin temizliği ve iyi dezenfekte edilmeleri ile mümkündür.

Yeni çalıştırılmaya başlayan bir makine içine yumurta konulmadan mutlaka dezenfekte edilmelidir. Ayrı civciv çıkış kısmı olan makineler ise her parti civciv çıkışından sonra temizlenip dezenfekte edilmelidir. Tavuk hastalıklarının pek çoğunun bulaşıcı oluşu ve bazı hastalık mikroplarının yumurtanın kabuğu ve içine yerleşebilmesi bu önemi artırmaktadır. Bunun için dezenfekte şarttır. Kuluçka makinelerinde civciv çıktıktan sonraki temizlik son derece önemlidir. Makine içinde her hangi bir bulaşıcı hastalık söz konusu ise inficar tablalarına ince tülbent bezi serilir. Bu konan bezin ince kabuk ve pisliklerin diğer tablalara bulaşmamasında çok faydası olur. Civcivler çıktıktan sonra bütün kabuklar ve tablalar dışarı alınmalı makine içindeki ufak civciv tüyleri elektrikli süpürge vasıtasıyla emilerek temizlenmelidir. Daha sonra makine içi sodalı ve sabunlu su ile silinmeli ve daha sonra da diğer dezenfektan maddelerle tekrar dezenfekte edilmelidir. Bütün civciv tablaları aynı muameleye tabii tutulmalıdır.

Kuluçkacılıkta en iyi dezenfekte tarzı fümigasyondur. Fümigasyon usulünde gaz haline gelmiş olan mikrop öldürücü aktif maddeler en kıyı ve köşelere kadar girerek beklenilen yararı tam anlamı ile sağlar.

Kuluçka Makinelerinde Civciv Nispetini Azaltan Sebepler

Kuluçka makinelerine konan her yumurtadan civciv çıkmaz. Bu olayın çeşitli sebepleri vardır. Makineye konan her 100 yumurtadan çıkan civciv adedine randıman denir. Randımanın yüksek olabilmesi için bazı şartların bir araya gelmesi gerekir. Bu şartlar kümesteki sürüden başlar, civciv çıkıncaya kadar ki dönemi kapsar. Kuluçkaya girecek yumurtalar döllü 55-65 gr arasında düzgün biçimli olmalıdır. Kabuğu çatlak, pürüzlü, yıkanmış, genelde 7 günden fazla beklemiş olmamalıdır.

Her şeyden önce makinelere konan bütün yumurtalar döllü değildir. Dölsüz yumurta nispeti  % 8–15 arasında değişir. Mevsim ve yem damızlık tavuklarda döllülüğe etkilidir. Kuluçka makinelerine konan  tohumsuz yumurtalardan civciv çıkmaz. Bu durum tohumlu olan yumurtalarında bazılarında görülebilir. Bu hadiseye yumurta içindeki ölümler sebeb olur. Yumurta içindeki ölümler iki grupta incelenir.

1-Yumurtaya ait iç sebepler

2-Kuluçka makinelerine ait dış sebepler

1- Yumurtaya Ait İç Sebepler

Daha ziyade 3–5. günler ile 17–20. günlerde vuku bulmaktadır.

·Damızlık yumurtalar makinelere konmadan önce 3 –7 gün 20ºC üzerinde muhafaza edilmiş ise yumurta içinde embriyo teşekkülü başlamıştır. Bu yumurtalar makineye konunca daha yüksek ısıda ilk civciv nüveleri ölür. Yumurta içinde kan halkası teşekkül eder.

·Kuluçkanın ilk devresinde yumurta içinde civciv teşekkül ettikten sonra hemen ölmesinde damızlık tavukların yetersiz beslenme veya yemde vitamin noksanlığının etkisi vardır.

·Damızlık tavuklar bulaşıcı hastalık geçirmiş iseler ilk civciv nüveleri ölür.

2- Kuluçka Makinelerine Ait Dış Sebepler

Burada ölümler 3.ve 4. günler ile 16. ve 20. günler arasındadır.

·Civcivler kabuğu delmeden ölürlerse

1.Vantilasyon azlığı,

2.Isı derecesinin yanlış ayarlanması,

3.Çevirmenin tam yapılmaması,

4.Termostat veya ısıtıcıların bozulması.

·Civcivler kabuğu deldikten sonra ölürse

1.Kuluçka dönemi nem azlığı,

2.Kuluçka dönemi ısı azlığı,

3.Kısa zamanda ısının çok yükselmesi.

·Civcivler kabuğa yapışıp kalmışsa

1.Rutubetin azlığı.

·İri yumuşak vücutlu civciv çıkması ve çıkmanın gecikmesi

1.Isı derecesinin düşük olması,

2.Havalandırmanın azlığı.

·Pelte gibi ölü civcivler, göbek iltihaplanması

1.Dezenfekte ve fumigasyonun yetersiz olması

·Civcivlerin erken çıkma ve intizamsız çıkması

1.Isının çok yüksek olması

·Topallayan ve çapraz gagalı civcivler

1.Kalıtsal,

2.Yemde zehirli maddenin bulunması en önemli sebeplerdir.

Civcivlerin Kuluçka Makinesinden Çıkarılması

Civcivleri çıkarmak için 21 günün dolması beklenmeli ve % 80- 90 nispetinde kurumuş, canlı ve sıhhatli görünüme sahip olmalıdır. Civcivler makinede kuruduktan sonra fazla bekletilirse esas ağırlıklarını kaybederler. Daha fazla kalırlarsa  da birbirlerini ezerek ölürler. Makineden alınan civcivler bir müddet (4 – 6 saat) bekletilip gidecekleri yere sevk edilirler.

Kuluçka Artıkları

Kuluçkada civcivlerin çıkışı tamamlandıktan sonra, arta kalan kabuklar, dölsüz yumurtalar, içinde ölü civciv olan yumurtalar, kısaca kuluçkahane artıkları yakılarak çevrede kirlenme ve bulaşmaya mani olacak şekilde imha edilir.

Tasnif ve Aşılama

Civcivlerin hepsi çıkıp tüyleri kuruyunca tasnif odasına alınır, sağlam olanlar nakil kutularına konur, aşılanır, sevke hazır edilirler.

Cinsiyet Ayrımı

Yumurta tavukçuluğu işletmeleri erkek civciv istemezler. Onun için sevk edilecekler arasında erkek civciv bulunmaması gerekir. Yumurtadan çıktıktan sonraki ilk 24 saat içinde cinsiyet tespiti yapılmalıdır.

4 tür cinsiyet ayırımı vardır:

1- Tüy rengine göre.

2- Ayak rengine göre.

3- Kanat tüylerine göre.

4- Doğal ayrım (El ve göz yardımıyla, günlük civcivlerde gerisine bakarak).

Resim 5: Gerisine bakarak cinsiyet tayini

Bu ayrım tecrübe ve eğitim işidir. Yanılmalar her zaman olabilir. Doğal ayrımda %2-4 kadar yanılma mümkündür.

Dağıtım

Civciv nakli önemli ve zor bir iştir. Büyük dikkat ister. Sıkışıklık, sarsıntı, havasızlık, sıcak ve soğuk ölümlere yol açar. Taşımada özel mukavva kutular kullanılır. Bunların havalandırma delikleri vardır. Kutu içi ısı 320C olmalıdır. Bunlar yalnızca bir defa kullanılmalıdır. İçine altlık olarak odun talaşı konur. Civcivleri taşıma sırasında yem ve su verilmez. 72 saat açlığa dayanabilirler.