Ülkemiz 11 milyon büyükbaş ve 38 milyon küçükbaş olmak üzere hayvan sayısı bakımından oldukça fazla hayvana sahiptir.
Koyun nakillerinde uyulması gereken hususlar, diğer hayvanlarda olduğu gibidir. Yurtdışı ve yurt içindeki hayvan hareketleri kontrol altındadır. Böylece olabilecek salgın hastalıkların ülke içinde bir yerden başka yere hayvan hareketleri ile yayılması önlenmeye çalışılır.
Bu dersimizde hayvan nakilleri ile ilgili hükümleri, kuralları ve önemli işleri inceleyelim.
ÜLKEMİZDE HAYVAN NAKİL KONTROLLERİ
Bizde hayvancılık diğer gelişmiş ülkelerden çok büyük farklıklılar arz etmektedir.örneğin işletmelerin küçük aile işletmeciliği ve çok sayıda olması, ailelerin sosyo-ekonomik yapısı, yetiştiricilerin örgütlenmesinin yeni başlaması ve tamamlanmamış olması, ülkemizin çevresindeki komşu ülkelerinin sınırlarının tam ve güvenli olarak korunamaması, küçük hayvan girişlerinin engellenememesi Teşkilatın personel, araç ve dağılımının rasyonel olmaması, bunun gibi daha bir çok nedenlerden dolayı yurtiçi hayvan hareketlerinin kontrolü oldukça zor olmaktadır.
Salgın ve paraziter hayvan hastalıklarının, yurt içinde hayvan hareketleri ile yayılmasını önlemek amacıyla 3285 Sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun ve Yönetmeliğinin amir hükümleri gereğince; yurt içinde hayvan ve hayvansal ürünlerin nakillerinde, hayvan park ve pazarları ile panayırların, hayvan borsalarının, hayvan hareketlerinin kontrol altına alınması için gerekli tedbirlerin alınması için "Hayvan Pazarlarının Ruhsatlandırılma ve Denetleme Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ" çıkarılmıştır. Bu tebliğ ile kasaplık, damızlık ve diğer amaçlı hayvanların alınıp satıldıkları, gerektiğinde bir kaç gün bekletildikleri yerlerin gerekli teknik, sağlık ve hijyenik şartlara kavuşturularak, başta Şap hastalığı olmak üzere bütün salgın ve paraziter hayvan hastalıklarının yayılmasını engellemek, bunlardan korunmak, mücadele ve eradikasyon (Söndürme) çalışmalarını desteklemek, hayvanların sağlıklı ortamlarda alınıp satılmalarını temin etmek ve bu yerlerin atık ve artıklarının çevre ve toplum sağlığına zarar vermesini önlemektir.
ÜLKEMİZDE HAYVAN ve HAYVAN MADDELERİNİN NAKLİ İLE İLGİLİ HÜKÜM :
3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun 22. maddesi yurt içinde hayvan ve hayvan maddelerinin nakli konusundaki hükmü şöyledir.
"Zati ihtiyaçlara mahsus ve mahalli pazarlara götürülen hayvan maddeleri hariç, hayvan ve hayvan maddelerinin memleket içinde nakli köylerde muhtar, şehir ve kasabalarda belediyeler tarafından verilecek menşe şahadetnameleri ile yapılır. Menşe şahadetnamesiz veya Veteriner Sağlık Raporu olmadan nakledilecek hayvan ve hayvan maddelerinin nevi, miktarı ve esasları yönetmelikte belirtilir.”
İLÇELERDEN BAŞKA İL ve İLÇELERE YAPILACAK NAKİLLERDE BULUNDURULACAK BELGELER
İlçelerden, başka il ve ilçelere yapılacak hayvan ve hayvan maddelerinin naklinde, başvurularak menşe şahadetnamesinin Veteriner Sağlık Raporuna çevrilmesi ve nakliyat sırasında bu raporların bulundurulması mecburidir.
Menşe şahadetnamesi ve Veteriner Sağlık Raporlarının tanzimi ile ilgili hususlar yönetmelikte belirtilir.
Menşe şahadetnamesiz ve Veteriner Sağlık Raporsuz hayvan ve hayvan maddelerinin nakledilmesi ve bu durumun 23. Maddede de belirtilen görevliler tarafından tespiti halinde, hayvanlar alıkonularak hükümet veteriner hekimi tarafından derhal müşahade altına alınır ve hayvanların menşeinde hastalık olup olmadığı araştırılır. Bu araştırmadan bir sonuç alınamaz ve 21 gün sürecek müşahede sonunda hayvanların hastalıksız olduğu anlaşılırsa Veteriner Sağlık Raporu verilerek serbest bırakılır. Menşeinde hastalık bulunmadığı anlaşılan hayvan maddelerine de Veteriner Sağlık Raporu verilerek serbest bırakılır.
Hastalıklı bulunan hayvan ve hayvan maddeleri hakkında yapılacak işlem ise yönetmelikte gösterilir.
Veteriner Sağlık Raporu almak için hayvan ve hayvan maddelerinin sahipleri tarafından il ve ilçe hayvan sağlık zabıtası komisyonlarınca tespit edilmiş olan yerlerin dışında yapılacak muayene istekleri, taşıt araçlarının mal sahiplerince temini suretiyle yerine getirilir.
MENŞE ŞAHADETNAMESİNİN (BELGESİ) DÜZENLENMESİ
Yurt içi hayvanların nakillerinde hayvanların çıkış yerlerinden önce "Menşe Şahadetnamesi" alınması gereklidir. (EK:1)
Menşe şahadetnamesi mal sahipleri veya satıcılar tarafından hayvanların çıktıkları yerden; köylerde muhtardan, şehir ve kasabalarda ise belediyelerden alınır.
Alınan menşe şahadetnamesine hayvan ve hayvan maddesini sevk edenin adı, soyadı, açık adresi, hayvan ve hayvan maddesinin nevi, cinsi, miktarı, işaretleri, götürülecek yerin adı ve adresi yazılır. Muhtar ve Belediye yetkililerince, o bölgenin (idari hudutları) dahilinde bir aydan beri salgın hayvan hastalığı yok ise; menşe şahadetnamesine tanzim edenin adı soyadı, unvanı ve tarihi yazılıp imzalanıp mühürlendikten sonra mal sahibine verilir.
Mal sahibi şahadetnameye Damga Vergisi Kanununa göre her yıl belirtilen miktarda damga pulunu yapıştırır. Menşe şahadetnamesinin geçerlik süresi tanzimden itibaren 21 gündür. Tanzim edilen menşe şahadetnamesi ile en yakın Bakanlık, İl veya İlçe Müdürlüğüne müracaat edilir.
YURTİÇİ VETERİNER SAĞLIK RAPORUNUN ALINMASI
Muhtarlık ve belediyelerce verilen menşe şahadetnamesi ile Bakanlık İl ve İlçe Müdürlüğüne müracaat edilir. Burada hayvan sevklerine yetkili kılınan Veteriner Hekimler konuyu inceledikten sonra hayvanların menşeinde herhangi bir salgın hayvan hastalığından dolayı kordon konulmuş ise bu talebi geri çevirir. O bölgedeki hayvan sağlığı komisyon üyeleri uyarılır.
O bölgede bulaşıcı hayvan hastalığı yok ise ve hayvanlar İl Hayvan Sağlığı Komisyonunca belirlenen muayene yeri dışında ise mal sahibinin temin edeceği vasıta ile mahalline gidilerek, hayvanlar Veteriner Hekim tarafından gün ışığında muayene ve kontrol edilir. Sağlıklı bulunanlar Bakanlıkça verilen talimatlara göre işaretlenir.
Sağlık raporunu düzenleyen Veteriner Hekim, hayvan ve hayvan maddesinin sahibinin veya nakliyecisinin adını, soyadını, adresini, nakledilen hayvan ve hayvan maddelerinin nevini ve cinsini, miktarını, hayvanlara ait işaret ve kulak numarasını, çıktığı yer ve varış yerini, menşe şahadetnamesinin alındığı yeri ve tarihi, hayvanlara tatbik edilen aşı ve biyolojik maddenin adını, tatbik tarihi ve seri numarasını yazar. Raporu düzenleyen Veteriner Hekim adı, soyadı, Bakanlık sicil numarasını yazar. Rapor imza karşılığı nakledene verilir. (EK:2)
DEZENFEKSİYON BELGESİ
Hayvan ve hayvan maddelerini nakleden kara , deniz ve hava vasıtaları nakil sonunda sahipleri tarafından temizlenir ve dezenfekte edilir. Bu temizliğin yapılıp yapılmadığı Hükümet Veteriner Hekimince kontrol edilir ve rapora bağlanır. Dezenfekte edilen vasıtalar için dezenfeksiyon belgesi verilir. (EK:3)
Dezenfekte edilmiş ve belgesini almış araçlarla hayvan ve hayvan maddelerinin sevkine müsaade edilir.
BELGESİZ NAKİLLERDE YAPILACAK İŞLEMLER
Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu ve bu kanuna bağlı çıkarılan yönetmeliğin ilgili maddeleri gereğince ticari maksatla hayvan ve hayvan maddelerinin menşe şahadetnamesiz veya veteriner sağlık raporsuz nakil edildiği tespiti halinde hayvan ve hayvan maddeleri zabıtaca alıkonulur. Mahallinde bulunan hükümet Veteriner Hekimi hayvanları müşahedeye alır.
Hayvanların menşei tespiti halinde o yerin Bakanlık İl veya İlçe Müdürlüğü ile irtibat kurularak hastalık durumu araştırılır. Hayvanların çıkış yerinde salgın hayvan hastalığı yok ise sahipleri veya nakliyecisi hakkında işlem yapılmak üzere savcılığa bildirilerek Veteriner Sağlık Raporu tanzimi ile sevkine müsaade edilir.
HAYVANLARIN MENŞEİ TESPİT EDİLMEDİĞİ HALLERDE
Bütün masrafı sahibine ait olmak üzere 21 gün müşahedeye (gözetime) alınır. Müşahede sonunda hastalıksız olduğu anlaşılan hayvanlar sağlık raporu verilerek serbest bırakılır. Sahibi veya nakliyecisi hakkında işlem yapılmak üzere savcılığa bildirilir.
Hayvan maddeleri de masrafı sahibince karşılanmak üzere dezenfekte edilerek serbest bırakılır. Menşe Şahadetnamesiz veya Veteriner Sağlık Raporu olmadan sevk edilen hayvanlar görevlilerce tespit edildiği zaman hükümet Veteriner Hekimince muayeneleri yapılır. Bulaşıcı hastalıklar tespit edilirse bulunduğu mahalde karantinaya alınır. Hastalığın nevine göre işlem yapılır. Hayvanların menşeindeki Bakanlık İl ve İlçe Müdürlüğüne ihbarda bulunur. Hayvanların bulundukları yer hastalıklı bölge ilan edilir ve kordon konulur. Kordon müddeti sonunda sağlıklı olanlara Veteriner Sağlık Raporu verilerek sahipleri ve nakliyecileri hakkında işlem yapılmak üzere savcılığa bildirilir. Hastalıktan bulaşık hayvan maddeleri tazminatsız imha edilir.
HAYVAN PARK VE PAZARLARI
Hayvanların alım ve satım işlemleri genellikle buralarda yapıldığından hastalıkların bulaşmasında önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu nedenle hayvan sağlığı yönünden bu pazarların sıkı bir kontrol altında bulundurulması, hayvan alım ve satımlarının sağlık şartları içinde yürütülmesi gerekmektedir.
Halen Bakanlığımıza bağlı 5 Hayvan Park ve Pazar Kurumu mevcuttur. Diğer İl ve İlçelerde ise Belediyelerce gösterilen yerlerde hayvan pazarları bulunmaktadır. Her gün veya haftanın belirli günlerinde hayvanların satışları buralarda yapılmaktadır. Birçok yerlerden gelen hayvanlar burada toplandığı için pazarların sağlık yönünden sıkı bir şekilde kontrol altına alınması gereklidir.
HAYVAN PARK VE PAZARLARINDA KONTROL
Hayvan park ve pazarlarına satış için getirilen hayvanlar sağlık yönünden görevli Veteriner Hekimler tarafından muayeneden geçirilir. Menşe belgesi ve sağlık raporları kontrolden geçirildikten sonra hayvanların satışlarına müsaade edilir. Şayet bulaşıcı hastalık olduğu tespit edilirse hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanların satışına müsaade edilmez. Hayvanların menşei araştırılıp 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu ile yönetmeliğinin ilgili maddelerine göre işlem yapılır.
Diğer hayvan pazarlarında da aynı şekilde işlem yapılması gerekir. Pazarlar, hayvanların toplandığı yer olduğundan; hastalıkların bulaşması yönünden çok dikkat ve kontrol isteyen bir yerdir. Bu nedenle sağlık yönünden mutlaka görevli bir Veteriner Hekimin hayvan park ve pazarlarının kontrol altında tutması gerekmektedir.
Hayvan park ve pazarlarının sağlıklı ve asgari teknik ve hijyenik şartlara kavuşturulması amacıyla 1998 yılında "Hayvan Pazarlarının Ruhsatlandırılma ve Denetleme Usul ve Esasları" hakkındaki Tebliği yayımlanmış ve hayvan pazarlarının ruhsatlandırma çalışmalarına başlanmıştır.
HAYVAN ALIM VE SATIMLARI
İl ve İlçelerde Belediyeler, köylerde ise Muhtarlar tarafından Hayvan Park ve Pazar, Panayırların yerleri tespit edilir. Bu yerler dışında hayvan alım ve satımları yasaktır. Genellikle hayvan pazarları mezbahaların yanında kurulur. Pazar ve panayırlar dağıtıldıktan sonra Belediyeler ve Muhtarlıkça temizliği ve dezenfeksiyonu yapılır.
Ancak Kurban Bayramında büyük ve küçük baş hayvanların satışlarının bu pazarların dışında da yapılmasına müsaade edilir.
Ayrıca teşhir için fuar, sergi ve panayırlara getirilen hayvanların menşe şahadetnamesi ve Sağlık Raporları olmayan hayvanların teşhirine ve yarışmaya katılmasına izin verilmez.
HAYVAN PANAYIRLARI
Hayvan panayırlarının münasip bir yerde açılması için il ve ilçelerde belediyelerin, köylerde muhtarların panayırların açılmasından iki ay evvel mahallin en büyük mülki amirine müracaat ederek izin almaları lazımdır. Yurdumuzun muhtelif il ve ilçelerinde geleneksel hayvan, emtia panayırları kurulmaktadır. Ancak panayırlar açılmadan evvel İl Müdürlüklerince Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Komisyon Kararı alınmakta ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun 24. Maddesi gereğince açılışından en az 20 gün önce tasdik için Bakanlığımıza gönderilmekte ve kararın tasdikinden sonra panayırlar kararda belirtilen yer ve tarihlerde açılmaktadır.
PANAYIRLARDA YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER
Panayırlara gelen hayvanların muayene ve koruyucu aşılarının daha evvel yapılması gerekir. Hasta hayvanların panayırlara girmelerine müsaade edilmez. Hayvanlarda bulaşıcı hastalık tespit edildiğinde Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun ilgili maddelerine göre gerekli işlem yapılır.Ayrıca menşe belgesi ve sağlık raporu olmayan hayvanların panayır mahalline girmesine müsaade edilmez. Panayır yerinin temiz tutulması ve dezenfektan maddelerle de dezenfekte edilmesine önem verilmelidir.
PANAYIRLARDA HASTALIK ÇIKIŞI
Panayırların açılışından itibaren görevli bir Veteriner Hekim tarafından gelen hayvanların menşe şahadetnameleri veya sağlık raporları kontrol edilir . Panayıra gelen hayvanlarda hastalık tespit edildiğinde, panayır, mahallin Mülki Amirince hemen kapatılır. Yönetmelikte belirlenen işlemler yapılır.
Panayırlarda açılan sirklerdeki yabani hayvanların, kuduz hastalığına hassas olanlarından, teşhir tarihinde en az 1 ay önce aşı yapıldığını bildiren Veteriner Sağlık Raporu istenir.
SÜREK VE GöÇER HAREKETLERİ
Yurdumuzun muhtelif illerinde göçerler ellerindeki hayvanları İlkbahar aylarında kışladıkları illerden yayla ve meralara çıkarır. Yaz aylarını orada geçirdikten sonra Sonbahar aylarında tekrar kışlayacakları yerlere getirirler. Kış aylarında sıcak bölgelere meraya göçerler . İlkbahardan sonra tekrar dönerler.
Göçer hayvan hareketlerinden önce alınması gereken sağlık tedbirleri ile hayvanların takip edeceği yollar, konaklama yerleri ve istasyonları; hayvanların meraya çıkmadan evvel ne gibi idari tedbirlerin alınması "İl Hayvan Sağlığı Zabıtası Komisyonu Kararında" belirtilerek tasdiki için Bakanlığımıza gönderilir.
Kararın tasdikinden sonra karar doğrultusunda gerekli işlemler yapılır.
Yaylalara çıkacak olan hayvanların çıkışlarından evvel sağlık yönünden gerekli muayeneleri yapılır. Çevrede ve sevki yapılması gereken hayvanlarda bulaşıcı hastalık olmadığı tespit edildikten ve (Hareketlerinden 20 gün önce koruyucu aşıları da yapılarak) sağlık raporları verildikten sonra yaylalara çıkmalarına müsaade edilir.
Konak yerleri ve istasyonlarında hayvanların ayrıca sağlık yönünden tekrar kontrolleri yapılır. Raporsuz olduğu tespit edilen hayvanlar alı konur. Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun 22. Maddesi ve Yönetmeliğinin 84. Maddesine göre işlem yapılır.
Facebook'ta Yayınla>