KOYUN-KEÇİ VEBASI
TANIM : Koyun ve Keçilerde yüksek ateş, sindirim sistemi cidarında kanama ve yaralar, mide ve bağırsaklarda enfeksiyon neticesinde ishal ve öksürük ile seyreden öldürücü viral bir hastalıktır.
EPİDEMİYOLOJİ: Son yıllarda ilkemizde de görülen Koyun-Keçi Vebası (PPR) hastalığı, haritada görüldüğü üzere Orta Afrika, Arap Yarımadası ve Ortadoğu ülkeleri ile Hindistan, Pakistan ve Afganistan’da görülmektedir. Hastalık doğal şartlarda evcil hayvanlardan koyun ve keçilerde görülür. Keçiler, koyunlara nazaran hastalığa daha duyarlıdır.
Hasta hayvanlarda gözyaşı, burun akıntısı, salya ve gaita yüksek oranda virüs içerir. Hastalık, bulaşık materyallerle dolaylı bulaşabilirse de en önemli bulaşma yolu yakın temasla direkt bulaşmadır.
KLİNİK BELİRTİLERİ:
Çok şiddetli form:
Genellikle keçilerde ve genç hayvanlarda görülür. Kulaçka süresi iki güne kadar düşer. Hastalık ani yüksek ateş, depresyon, iştahsızlık ve solunum güçlüğü ile başlar. Bazı olaylarda ağız ve göz iç cidarında yara ve kırmızılıklar görülerek kısa sürede ölümle sonuçlanır. Sürünün % 100’ünde hastalık yapar ve % 90 civarında ölümlere neden olur.
Şiddetli form: Kuluçka süresi 4-6 gündür. Yüksek ateşi, iştahsızlık, düşkünlük, burun ucunun kuruması ve gözlerde kırmızılık takip eder. Başlangıçta berrak karakterde göz ve burun akıntısı hastalık ilerledikçe irinli bir hal alır. Yüksek ateşin görülmesinden 2-3 gün sonra diş etlerinden başlamak üzere dudaklarda, dilde, damakta ve burun içinde yaralar şekillenir. Bu yaralar daha sonra ülserleşir ve ağızda pis bir koku hissedilir. Öksürük çok sık rastlanan bir diğer belirtidir. İshalin başlaması ile beden ısısı düşer. Bu dönemde gebe hayvanlarda düşük görülebilir. Solunum güçlüğü, beden ısısının düşmesi ve su kaybını takiben 8-10 gün içinde ölüm şekillenir. Canlı kalan hayvanlar iki hafta içerisinde iyileşebilirler.
Gizli form : Yetişkin koyun ve keçilerde oldukça sık görülür. Hastalık süresi 10-15 gün kadardır. Hastalık belirtileri belirgin değildir ve kolaylıkla gözden kaçabilir. Dolayısıyla gizli form hastalığın yayılması açısından oldukça büyük öneme sahiptir.
TEŞHİS : Koyun-keçi vebasının (PPR) şiddetli formunda klinik belirtiler hastalıktan şüphe edilmesi için yeterlidir. Ancak çok şiddetli ve gizli formlarda diğer hastalıklarla karışması göz önüne alınarak laboratuvar muayeneleri ile kesin teşhis konulmalıdır. Laboratuvara gönderilebilecek marazi maddeler şunlardır; Burun ve göz akıntısı, kan, lenf yumruları, dalak, akciğer, tonsil, dil ve dudak parçaları ve kan serum örnekleri.
BAĞIŞIKLIK : Koyun-keçi vebası (PPR) hastalığından iyileşen hayvanlarda ömür boyu devan ettiği düşünülen uzun süreli bir bağışıklık şekillenir. Bağışıklık kazanmış analarda antikorlar kolostrumla (Ağız sütü) yavruya geçer. Bu sayede yavru doğduktan sonra 3-6 ay arası bağışık kalır ve hastalığa yakalanmaz.
MÜCADELE VE KONTROL: Koyun-Keçi Vebası (PPR) hastalığı, hastalıktan ari bölgelere hasta hayvan girişleri ile nakledilmektedir. Bu nedenle mücadelede hayvan hareketlerinin kontrolü büyük önem arz eder.
Hastalık görüldüğünde uygulanacak karantina tedbirleri (Giriş-çıkışların engellenmesi, dezenfeksiyon, hastaların sağlamlardan ayrılması ve aşılama) ve hasta hayvanların imhası hastalığın yayılmasına engel olur. Hastalık tespit edilen yerlerde hastalığın görülmediği, fakat sirayete maruz hayvanlara çevreden merkeze olmak kaydıyla yapılacak aşı uygulamaları ile hastalığı kısa sürede kontrol altına almak mümkündür. Yetiştiricilerimizin zaman kaybetmeksizin hastalığı ihbar etmeleri, mücadele çalışmalarını kolaylaştıracaktır.
Yetişkin koyun ve keçiler yılda bir defa aşılanır. Koruyucu düzeyde bağışıklık 21 günde meydana gelir. Bağışık anadan doğan oğlak ve kuzular 4-6 aylık yaşta aşılanabilir ve bu hayvanlarda ilk aşılamadan 3-6 ay sonra rapel (ikincisi) yapılır.
Konya Tarım İl Müdürlüğü
Facebook'ta Yayınla>