Kapalı bağlı duraklı ahırların planlanması
Ahmet TETİK
Ziraat Mühendisi
Planlı tekniğine uygun ahırların yapılması gerek süt inekçiliği gerekse besicilik için çok önemlidir. Taban alanı tekniğine uygun dizayn edilmemiş, aydınlatması ve havalandırma problemi çözülmemiş ahırlarda barındırılan hayvanlardan istenilen et ve süt verimi alınamadığı gibi bu tip ahırlarda çalışan insanlar da çok büyük sıkıntılar çekmektedir. Bu nedenlerle ahırların düzenli olması çok önemlidir.
Bilindiği gibi 4 tipte ahır planlanmaktadır. Bunları kısaca özetleyecek olursak;
1- Tamamen açık, bağsız, padok sistemi
2- Yarı açık, bağsız, padok sistemi
3- Kapalı, bağsız, padok sistemi
4- Kapalı, bağlı, ahır sistemi ( Bölgemizde en çok bulunan ahır tipidir.)
Yukarıdaki ahır tiplerinden yarı açık, bağsız sistem ile alakalı Haziran-2003 tarihli tarım gazetesinde bilgi vermiştim. Şimdi ise bölgemizde en çok yapılan ve mevcut olan kapalı, bağlı ahır sisteminin planlanması üzerinde duracağım. Bunun içinde öncelikle Kapalı ahırlar planlanırken dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili kısaca durmak istiyorum.
* Ahırlar hayvanların temiz hava, sıcaklık ve nem ihtiyaçlarını en iyi biçimde karşılayacak şekilde planlanmalıdır.
* Ahır içerisinde önemli olan yemleme, sağım, gübre temizliği gibi işler kolayca yapılabilmeli ve iş gücü ihtiyacı en aza indirilmelidir.
* Ahırların pahalı malzemelerden daha ziyade yörede mevcut en ucuz malzeme ile tekniğine uygun inşa edilmesi gerekmektedir. Planlı yapılmayan ahırlar en pahalı malzemelerle yapılmış olsa da istenilen verim elde edilemez.
* Ahırlar planlanırken kaba ve kesif yem ihtiyaçlarını karşılayacakları tarım arazilerine yakın yapılması besleme maliyetini oldukça düşürecektir.
* Ahırlar bugünün ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değil gelecekte hedeflenen işletme büyüklüğüne uygun olacak şekilde planlanmalıdır.
Kapalı bağlı duraklı ahırlar tek sıralı yada çift sıralı olarak planlanabilir. Ahırların tek yada çift sıralı planlanması hayvan sayısı ve ahır yapılacak arazinin büyüklüğü ile ilgilidir. Genellikle ahırda 10-12 ve daha az hayvan barındırılacaksa ahırlar tek sıralı planlanabilir. Hayvan sayısı bu rakamların üstünde olacaksa ahırların çift sıralı olarak planlanmasında fayda vardır.
Tek sıralı ahır planlayacaksak; 30-50 cm. duvar genişliğinden sonra, 80-120 cm. arasında yemlik yolu, 70cm. yemlik, 170-230 cm. durak uzunluğu (dikilme platformu), 30-40 cm. idrar kanalı, 100-120 cm. servis yolu olacak şekilde ahır taban alanı planlanmalıdır. Yukarıda görüldüğü gibi tek sıralı ahırların duvarlar dahil minimum genişliğinin 490 cm., maksimum genişliğinin ise 680 cm. olduğu görülmektedir. Burada dikkat ederseniz ben size iki farklı değer verdim. Bunun nedeni yetiştiricilerimiz hayvan cinslerine, arazi durumlarına göre ahır taban alanını kendilerine uygun olacak şekilde planlayabilirler.
Ahırın uzunluğu ise; ahırda barındırılacak hayvan sayısı, arazi durumu ve ahır içinde yapılacak özel bölmelere (Doğum bölmesi, Buzağı bölmesi, Hasta hayvan bölmesi vs.) göre değişmektedir. Ancak yetiştiricilerimizin bilmesi gereken 1 hayvan için 110-125 cm. durak genişliğinin olması gerektiğidir.
Çift sıralı ahırların planlanmasında ise; ya hayvanlar birbirlerine bakacak şekilde yada sırt sırta bakacak şekilde ahırlar planlanabilir.Buruda şayet yemlik yolu ortada olursa yemleme kolay yapılmasına rağmen, servis yolu ortada olursa temizlik ve sağım daha kolay olur. Ben servis yolu ortada olacak şekilde yani hayvanlar sırt sırta bakacak şekilde ahırların planlanmasının daha uygun olacağı kanaatindeyim. Çünkü yapılan araştırmalar, ahırda geçirilen günlük iş zamanının % 60-65 inin hayvanların arkasında, % 15-20 sinin ön tarafta, % 20-25 sinin ise ahırın diğer bölümlerinde geçtiği tespit edilmiştir. Çift sıralı ahırların planlanması aynen tek sıralı ahırlarda olduğu gibidir. Çift sıralı ahırlarda yemlik yolu yada servis yolu ortak olacak diğer kısımlar tek sıralı ahırlarda olduğu gibi aynen planlanacaktır. Yani çift sıralı ahırlarda 2 yemlik, 2 dikilme platformu, 2 idrar kanalı ve duruma göre 2 servis yolu (Hayvanlar birbirlerine bakarlarsa) yada 2 yemlik yolu (hayvanlar sırt sırta bakarlarsa) planlanacaktır. Dolayısıyla çift sıralı ahırlarda minimum genişlik 870cm. maksimum genişlik ise 1190 cm. olması gerekmektedir.
Ahırların taban alanı planlanırken dikilme platformunun idrar kanalına doğru % 1-2 meyilli yapılması, idrar kanalının ise dışarıya doğru % 3-4 meyilli yapılmasında fayda vardır. Bu şekilde idrar ve pisliğin tahliyesi daha kolay olacaktır.
Ahırların yüksekliği ise soğuk, ılık ve sıcak bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte fikir vermesi açısından, zeminden itibaren duvar yüksekliğinin 3 metre, duvar bitimi ile birlikte yaklaşık 1,5 metre civarında çatı yüksekliği düşünülebilir. Zeminden yaklaşık 1,5-2 metre yükseğe pencerelerin eşit aralıklarla yerleştirilmesi aydınlatma ve temiz hava girişi açısından faydalı olacaktır. Pencere alanı taban alanının en az % 5 i kadar olmalıdır.
Havalandırma için ise; çatı tepe noktasının hemen yan tarafına gelecek şekilde en az 40x40 en çok ise 100x100 cm. kesit alanına sahip bacaların yerleştirilmesi zaruridir. Bunun için 200 lt. lik boş varillerin alt ve üst tarafı kesilip, 7 Büyükbaşa 1 varil, 50 küçükbaşa 1 varil olacak şekilde çatıya havalandırma bacası olarak yerleştirilmesi yeterli olacaktır.
Değerli yetiştiricilerimiz buraya kadar kısaca size kapalı bağlı duraklı ahırların planlanması ile ilgili bilgi vermeye çalıştım. Bu bilgiler kapalı ahırı olan yada kapalı ahır yapacak vatandaşlarımızın rasgele değil de planlı ve tekniğine uygun bir şekilde ahır yapmalarına yardımcı olmak için verilmiştir. Pahalı malzemelerle yapılan ahırlar yerine yörenizde mevcut ucuz malzemelerle planlı ahırların yapılması hayvanlarınızın et ve süt verimini oldukça arttıracaktır. Daha geniş bilgi almak isteyen yetiştiricilerimizin İl ve İlçe Müdürlüklerine müracaat etmeleri halinde daha geniş bilgi verilecektir. Ürününüzün bol ve bereketli olması dileğiyle. İrtibat Telefonu : 0.332.3211660 & e-mail adresi : atetik71@hotmail.com
Facebook'ta Yayınla>