Tarım Kütüphanesi

Ä°ÅžLETME VE ÅžEKER ÃœRETÄ°MÄ°

önceki dersimizde yurdumuzda şekerin şeker pancarından üretildiğini vurgulayarak, şeker pancarı tarımını inceledik.

Bu dersimizde de şeker pancarından bu temel gıda maddesinin nasıl elde edildiğini göreceğiz.

Ä°ÅžLETME VE ÅžEKER ÃœRETÄ°MÄ°

Şeker pancarından beyaz şeker üretimi şeker fabrikasında gerçekleşir.

Ülkemizde 28 şeker fabrikası bulunmaktadır. Bunlar da günde 120.000 ton pancar işlenmektedir.

Şimdi pancardan şeker üretiminin fabrikadaki işlemlerini görelim.

Resim 1. Türkiye'de 28 şeker fabrikasında yılda 120.000 ton pancar işlenmektedir.

MEYDAN Ä°ÅžLERÄ°

- Fabrikaya getirilen pancarların tartılarak depolandıkları yerlere meydan tesisleri denir.

- Silolara alınan pancarlar otomatik pancar boşaltma makinalarından geçirilerek toprak, kuyruk ve yaprağından temizlenir.

- Pancarın fabrikaya ulaşması, silolar ile fabrika arasında yapılmış olan kanallardan suyla yüzdürülerek yapılır.

Resim 2. Fabrikaya gelen pancarlar meydan tesislerinden fabrikaya nakledilir.

PANCARIN YIKANMASI

- Pancarların üzerinde kalan son çamurların temizlenmesi yıkanma teknesinde gerçekleşir.

PANCARLARIN KESÄ°LMESÄ°

- Pancar kesme makinelerinde pancarlar 4-8 mm. kalınlığında ve 10 cm. uzunluğunda kıyımlara dönüşür.

ÅžERBET ÃœRETÄ°MÄ°

- Kıyımlardan şerbet üreten sisteme diffüzör denir.

- Diffüzörün bir ucundan kıyım girerken diğer ucundan su girer.

- Sonuçta şekerce zenginleşen kıyımlar ham şerbet olarak işletmeye alınır.

Resim 3. Şekeri alınan kıyımlar diffüzörden posa olarak çıkarlar.

- Şekeri azalmış kıyımlar ise diffüzörlerden sulu pancar posası olarak çıkarılır.

- Sulu posa preslerde sıkılarak, hayvan yemi olarak kullanılacak hale gelir.

- Kıyımlardan şekerin alınması 70 derece sıcaklıkta ve 1 saatlik bir zamanda gerçekleşir.

ÅžERBET ARITIM

İşletmeye alınan ham şerbet içinde şeker dışında bazı maddelerde bulunmaktadır.

- Şerbet bünyesinde bulunan şeker dışı maddelerden kurtarılmak için, şerbet arıtım istasyonlarında bir dizi işleme tabi tutulur.

- Bu işlemlere şerbet arıtım adı verilir.

- Böylece beyaz şeker verimi ve kalitesi artar.

- Şerbet arıtımı, ham şerbetin kireç sütü ve karbondioksit gazıyla işleme tabi tutulmasıdır.

- Şerbet arıtımıyla şekerin kristalizasyonunu engelleyen maddeler şerbetten uzaklaştırılır.

- Şerbet arıtımının tamamlanması için şerbet iki defa da karbonitratlanmaya tabi tutulmaktadır.

ÅžERBET KOYULAÅžTIRMA

- Bu işlem "Buharlaştırıcı" denilen ve iki bölümden oluşan silindirik kazanlarda gerçekleştirilir.

- Burada amaç şerbetin buharla suyunu uçurarak daha çok kuru madde ihtiva edecek hale getirmektir.

RAFÄ°NE SÃœZME VE ERÄ°TME

- Koyu şerbet rafineride "kristalizasyon pişirim aparatlarında" vakum altında arıtılır.

Burada içinde kristal halinde şeker ve şeker dışı maddeler bulunan bir ürün elde edilir ki buna "Lapa" denir.

Resim 4. Koyu şerbet rafineride arıtılır.

LAPANIN SANTRÄ°FÃœJLENMESÄ° VE ÅžEKERÄ°N AMBALAJLANLAMASI

- Santrifüjlerde lapa, içindeki kristalleşmiş şeker şurubundan ayrılır.

- Santrifüjler, dikey eksen etrafında dönen delikli silindirik tamburlardan oluşmaktadır.

- Daha sonra yaş şeker kurutma dolaplarında kurutulur.

- Kurutulan şeker eleklerden geçirilerek temizlenir.

- Kantarlara gelen şeker 50 kg. torbalara doldurularak ambalajlama işi tamamlanır.

- Santrifüjden ayrılan şurup melas olup şeker dışı maddeler içermektedir.

- Melas hayvan beslemede deÄŸerli bir besin maddesidir.

Resim 5.Kantardan gelen şeker 50 kg. torbalara konularak ambalajlanır.