Tarım Kütüphanesi

KESME ÇİÇEK YETİŞTİRİCİLİĞİ

Kesme çiçeklerin süs bitkileri içinde özel bir yeri vardır. Kesilerek toplanan ve buket, sepet, çelenk yapımında kullanılan çiçeklerdir. Kesme çiçekler, dünyada en çok satılan ve ticareti en fazla yapılan süs bitgilleridir. Dünya süs bitkilerinin ticaretinin yarısı kesme çiçeklere aittir.

Resim 1. Mezatta satışı bekleyen kesme çiçekler

3.1. Guruplandırılması

Çoğaltma durumlarına göre kesme çiçekler 3 gruba ayrılır.

1. Soğanlı kesme çiçekler

2. Aşı , çelik veya doku kültürü ile çoğaltılanlar

3. Tohumdan çoğaltılanlar

3.1.1. Soğanlı Kesme Çiçekler

Bu çiçeklerde çoğaltma genellikle toprak altındaki soğan, yumru ve rizomlarla olur. Lale, Lilium, Frezya, Glayöl ön sırada yer alır.

3.1.2. Aşı, Çelik veya Doku Kültürü ile Çoğaltılanlar

Bunların çoğaltılması genellikle köklendirilmiş çelikler veya aşı ile olur. Kesme gül, karanfil, kasımpatı ve gerbera en önemlilerindendir.

3.1.3. Tohumdan Çoğaltılanlar

Bu guruptan yer alan çiçekler genellikle tohumdan yetiştirilir. Şebboy, Lisianthus, Hüsnüyusuf, Statis Ve Aster önemli olanlardır.

Resim 2. Soğanlı kesme çiçeklerden “ Lilium”

Resim 3. Tarladan yetiştirilen kesme çiçeklerden “Şebboy”

3.2. Kesme Çiçeklerde Zamanlama

Kesme çiçekler içinde her çiçek türünün istekleri ve yetiştirme yöntemleri farklıdır. Ekim zamanları farklıdır, ama hepsi için geçerli olarak bir nokta vardır:

Kesme çiçekler genellikle Kış aylarında ( Kasım – Mayıs arası) yüksek fiyatla satılırlar. Bu nedenle kesme çiçekler kış aylarında çiçek kesecek şekilde yetiştirmek gerekir.

Bir çok çiçek türünde dikimden veya uç kırımından sonra çiçek kesilmeye kadar geçen zaman araştırmalarla buluşmuştur. Ekim-dikim buna göre ayarlanır. Lale, Frezya, İris gibi bazı soğanlı bitkilerin soğanları özel sıcaklıklarda muamele edilerek normal mevsimden 1,5-2 ay önce çiçek açması sağlanır.

örneğin, karanfil fideleri Ocak-Şubat aylarında dikilirlerse, bunlardan ilk el çiçekler Temmuzda, ikinci el çiçeklerde Şubatta kesilirler.

Mayıs da dikilirlerse ilk el çiçekler Eylül-Ekim aylarında, ikinci el çiçekler ise Mart–Nisan aylarında kesilirler. Glayöl soğanları dikiminden 2,5-3 ay sonra çiçek açarlar, Frezya soğanları Eylül ayında dikilir ve Aralık başından itibaren 3 ay boyunca sera 15 0C’da tutulursa (ısıtılırsa) Şubat’ta çiçek açar, sera ısıtılmazsa Mart ortası–Nisanda çiçek açarlar, Eylül ayında dikilen Kasımpatı fidelerine 4-5 hafta günde 4 saat ek ışık verilirse çiçekleri Şubat ayında açar. Lale soğanları Ağustos ortasından Kasım ortasına kadar 50C’da tutulur ve Kasım ortasında dikilirlerse çiçekleri Aralık ve Ocak aylarında açar.

Bunlar gibi pek çok uygulama ile kesme çiçeklerin çiçek açma zamanları ayarlana bilir. Çiçek açma zamanlarını ayarlamak kesme çiçek yetiştiriciliğinde çok önemlidir.

3.3. Kesme Çiçeklerin Yetiştirme Yerleri

Kesme çiçekler genellikle plastik veya cam örtülü seralarda yetiştirilirse de iklimin uygun olduğu zamanlarda ve yaz aylarında açık tarlalarda da yetiştirilirler. Glayöl, Statis, Hüsnüyusuf bunlara bir örnektir.

Resim 4. Kesme çiçeklerden “Gerbera”

3.4. Kesme Çiçeklerin Toprak İstekleri

Kesme çiçeklerin yetişeceği topraklar:

- Milli-tınlı ve süzek olmalıdır.

- Toprağın asitliliği pH 6,5-7,5 arasında yani nötr olmalıdır.

- Organik maddesi zengin yani çiftlik gübresi (yanmış ahır gübresi) bol olmalıdır.

- Azot, fosfor, potas ve kireç ve diğer mikro besin maddeleri dengeli olmalıdır. Noksan olan maddeler tamamlanmalıdır.

- Toprağın drenajı mutlaka iyi olmalı ve verilen fazla su akıp gidebilmelidir. Kesme çiçekler en iyi su durmayan yerlerde yetişir.

3.5. Toprak Hazırlığı

Çiçek yetiştirmeye uygun olan topaklarda kesme çiçek yetiştirmek için toprak iyi

şekilde sürülerek veya bel ile işlenerek kabartılır.

Yabancı otlar, kökler temizlenmeli, kesekler parçalanmalıdır. Temel gübre olarak verilmesi gereken potaslı ve fosforlu gübreler ve çiftçilik gübresi çapadan önce verilerek çapa makinesi (Rotovatör) ile toprağa karıştırılmalıdır.

Eğer yeni sera kurulacak ise sürülmüş toprağın üzerine sera kurulur. Sera önceden kurulmuş ise toprak işlemesinden sonra dikim için tavalar ve yolların yapımına geçilir.

Sera içinde tava ve yolları yaparken tavalara genellikle 1.0-1.2 genişlik ve 20-30 m uzunluk verilir. Tavalar arasında yollar ise 0,5 m. genişlikte olmalıdır. Yollar ve tavalar iplerle ayrılır, tavalar tırmık ile tesviye edilir ve dilime hazır hale getirilir.

Dikilecek olan fide veya fidanlar uygun aralıklar verilerek tavalara dikilir ve hemen can suyu verilir. Tavalara dana burnu için hazırlanmış kepekle karıştırılmış yem serpilir.

Buradaki önemli nokta dikimden önce hastalık ve nematodlardan şüphe ediliyorsa toprak ilaçlaması yapılmalıdır. Gerbera gibi hastalıklara duyarlı bitkiler dikilecek ise toprak ilaçlaması mutlaka yapılmalıdır. Toprak ilaçlaması ile topraktaki hastalık etmenleri, nematodları ve yabancı ot tohumları öldüğü için dikilen bitkiler daha rahat büyürler.

3.6. Dikim Sonrası Bakım İşlemleri

Kesme çiçeklerin bakım işleri arasında sulama, gübreleme, ilaçlama gibi işlerin yanında yazın seraların gölgelemesi kış aylarında da don olaylarının önlenmesi ve seraların havalandırılması en başta gelen işlerdendir. Yazın gölgeleme ile sera içi sıcaklık azaltılır, kışın havalandırma ile sera içindeki durgun ve nemli hava dışarıya atılarak bitkilerin daha rahat büyümeleri sağlanır. Aynı zamanda bazı hastalıkların gelişmesi önlenmiş olur.

Kesme çiçek yetiştiriliciliğinde sulama önemlidir. Toprağın balçık yapılmadan, azar azar ve sık sık sulanması bitki köklerinin daha iyi gelişmesini sağlar. Sulama suyu ile yapılacak gübreleme ise, bitki gelişiminin düzenli olması sağlanır. Bu nedenle seraların sulanmasında genellikle damla sulama sistemlere kullanılır.

Çeşitli hastalık ve zararlılar diğer bitkilerde olduğu gibi kesme çiçeklerde de görülür. Bunlara karşı bitki koruma uzmanlarının önereceği kimyasal ilaçlar kullanılır. Ancak topraktan gelebilecek hastalıklara karşı dikimden önce toprak ilaçlanması yapılmaktadır.

Resim 5. Tarlada yetiştirilen kesme çiçeklerden “Lale”

3.7. Hasat, Boylandırma, Demet yapma, Su Çektirme ve Ambalaj

Çok zor şartlarda yetiştirilen kesme çiçekler kesilip boylandırılarak 5-10 veya 20 tanesi bir araya getirilip bağlanarak demet yapılır. Hazırlanmış demetler içinde su bulunan kovalara yerleştirilerek 2-4 saat su çektirilir. Böylece satışa kadar pörsümeden canlı kalmaları sağlanır. Su çektirilen çiçekler kutularına yerleştirilerek çiçek borsası yani mezatlara gönderilirler. Çiçeklerin boylandırılarak demet yapılması ayrı bir özen gerektirir. Birinci kalite çiçeklerin arasına sokuşturularak 1-2 bozuk çiçek tüm demetin fiyatını düşürür. Demetler iyi bağlanmazsa dağılır ve fiyatı düşer.

Resim 6. Kesilmiş çiçeklerin boylandırılıp demet yapılması

Resim 7. Demet yapılmış Karanfiller

Resim 8. Kesilmiş ve demetlenmiş “Frezya” çiçeklerine kovalarda su çektirme

Hasatta çiçeklerin kesim devresi çok önemlidir. Tam olgunlaşmadan kesilen çiçekler iç pazarda satılmaz, çok geç kesilenlerin de vazo ömürleri kısa olur. Bu nedenle çiçekler tam zamanında kesilmelidir.

Resim 9. Serada gül kesimi

Kesme çiçeklerde kesim zamanı türlere göre değişiktir. Gül tam açılmadan, gonca halinde kesilir. Lilium, Glayöl, Lale, İris gibi çiçekler renk görüldüğü zaman hemen kesilmelidir. Karanfiller renkli yaprakları tam açıldığı zaman kesilir. Ancak ihracat için kesilecek karanfiller daha erken, fırça döneminde kesilir.

Demetlerdeki çiçek sayıları her çiçek türünde farklıdır. Gül ve karanfiller 20 tanesi bir arada bağlanır. Lale Firezya, Glayöl gibi çiçekler 10’lu bağlanır. Liliumların iki tanesi, Şebboy ve Kasımpatlarının ise beş tanesi bir demet olur.

Kesilip demet yapılıp su çektirilen çiçekler plastik çiçek kutularına yerleştirilir. Çiçekleri kutulara koymadan önce kutu içi kağıtla bağlanır. Kutu çiçekle doldurulduktan sonra üzerine de kağıt kaplanarak kutunun kapağı kapatılır. Kutunun üzerine üreticinin adı ve kooperatifteki kod numarası yazılır ve kutunun gideceği (satılacağı) mezat adı da yazılarak kutular toplama merkezlerine bırakılır. Buradan kooperatiflerin kamyonları alarak üzerinde yazılı mezada bırakılır. Orada satılan çiçeklerin faturasını ve boş kutuyu bir gün sonra geri getirirler. Üretici faturadan malının kaça satıldığını öğrenir 1-2 ay sonra da parasını alır. Kesme çiçek üreticisi, malını bu şekilde satabilmek için çiçek kooperatiflerinden birisine ortak (üye) olmak zorundadır.