Tarım Kütüphanesi

İHALE ESASLARI

Bu dersimizde, tarımsal amaçlı kooperatiflerin, bir projenin uygulanması safhasında gerekli olacak yapım işleri, mal veya hizmeti almak ya da kiralamak için yapması gereken iş ve işlemler hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır.

İHALE NEDİR?

İhale; bir işi veya bir malı birçok istekli arasından en uygun koşullarda kabul edene bırakma, eksiltme veya arttırma işlemidir.

İhalelerde açıklık ve rekabetin sağlanması dolayısıyla, kooperatifin ve Devletin menfaatinin korunması için: Devlet tarafından destek gören alım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayriaynî hak ve taşıma işlerinde bu ihale esasları kullanılır.

İhalelerde, ihalenin şeklini, türünü ve şartlarını belirleyen bir "ihale yetkilisi" bulunur.

İHALE YETKİLİSİ HANGİ ORGANDIR?

Tarımsal amaçlı kooperatiflerde, genel kurulun yönetim kuruluna vereceği yetkiyle, "ihale yetkilisi", kooperatif yönetim kuruludur.

İHALE USULLERİ NELERDİR?

Daha önce belirtilen işlerin ihalelerinde aşağıdaki ihale usulleri uygulanır:

a)-Kapalı teklif usulü

b)-Açık teklif usulü

c)-Fiyat ve teklif isteme usulü

Bu ihale usullerinin hepsi “Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerde Uygulanacak İhale Esasları“ nda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

a. Kapalı Teklif Usulü

Teklifler yazılı olarak hazırlanır. Teklif bir zarfa konulup kapatıldıktan sonra, üzerine isteklinin adı soyadı ve tebligata esas açık adresi yazılır. Bu zarf, geçici teminat ve istenen diğer belgelerle birlikte ikinci bir zarfa konularak kapatıldıktan sonra üzerine isteklinin adı soyadı, açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır.

Teklifler ilânda belirtilen saate kadar komisyon başkanlığına teslim edilir. İadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir.

Teklifler isteklilerin önünde açılır.

İhale sonucu karara bağlanırken; eksiltmelerde tahmin edilen bedeli geçmemek şartıyla, isteklilerce teklif edilen bedelin en düşüğüne ihale yapılır. Alınan kararlar komisyon başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve durum hazır bulunanlara bildirilir.

b. Açık Teklif Usulü

İstenilen belgeleri ve teminatı komisyonca incelenerek ihaleye katılması uygun bulunanlar, önce şartnameyi imza eder ve sıra ile tekliflerini sözlü olarak belirtirler. Teklifler tutanağa geçirilerek sahiplerince imzalanır. Teklif edilen bedelin en düşüğüne ihale yapılır.

Usullerden herhangi biri ile sonuçlandırılan ihale konusu işlerin şartname hükümlerine uygun olarak yapılması amacıyla, taraflar arasında sözleşme yapılır.

Taahhüt, sözleşme hükümlerine göre tam olarak yerine getirildikten sonra kesin teminat iade edilir.

c. Emanet Usulü

Kooperatifin yeterli işgücü, makine, araç ve taşıtlara sahip olduğu durumlarda yapım, onarım ve taşıma işleri, kooperatif görevlilerinden tesbit edilecek emanet komisyonları eliyle yapılabilir.

Emanet usulüyle yapılamayacak işler çıktığında, taşeronlara yaptırılabilir. İşlerin taşerona verilmesi de açık teklif usulü ile olur.

İhale konusu olan işler bittiğinde, yapım işinin muayene ve kabul işlemleri yapılır. Bu işlemleri yönetim kurulu tarafından oluşturulacak en az üç kişilik muayene ve kabul heyeti yapar.

İHALEYE KİMLER KATILABİLİR, KİMLER KATILAMAZ?

Kanunî ikametgâh sahibi olan, Türkiye'de tebligat için adres gösterebilen, gerekli nitelik ve yeterliliği haiz bulunan, yeterli teminat ve belgeleri verebilecek kişiler, ihalelere katılabilir.

Ancak, ihaleyi yapan kooperatifin:

a)-Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri,

b)-İhale işlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve denetlemekle görevli olanlar,

c)-(a) ve (b) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve kayın hısımları ile bunların ortakları (bu şahısların yönetim kurullarında görevli olmadıkları anonim ortakları hariç) ihaleye katılamazlar.

İhale İle Yaptırılan Bazı Kooperatif Çalışmaları

Resim 1. Kesimi yapılmış orman ürünlerinin son depoya kooperatifçe nakliyesinin yaptırılması

Resim 2. Bir kooperatif tesisinin inşası

ŞARTNAMELERDE HANGİ HUSUSLAR BELİRTİLİR?

İhale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa ekleri, kooperatifçe hazırlanır.

özel ve teknik şartların yanında, aşağıdaki hususların yer alması mecburîdir:

-İşin niteliği, nev’i ve miktarı,

-Tahminî bedeli, geçici teminat miktarı, kesin teminat şartları,

-İşin yapılma yeri, teslim etme ve teslim alma şekli ve şartları,

-İşe başlama ve işi bitirme tarihi, gecikme hâlinde cezalar,

-İsteklilerde aranılan şartlar ve belgeler,

-Vergi, resim ve harçlar ile sözleşme giderini kimin ödeyeceği,

-ödeme yeri ve şartları, avans verilip verilemeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı,

-İşlerin malzeme veya birim fiyatlarındaki değişiklik nedeniyle, eğer ödenecekse, fiyat farkının ne şekilde ödeneceği,

-Süre uzatımı verilebilecek hâller ve şartları,

-İşin erken bitirilmesinde fayda görülen yapım işlerinde, erken bitirme primi verilecekse miktarı, şartları ve ödeme şekli,

-İhtilâfların çözüm şekli.

İhalesi yapılacak her iş için onay belgesi hazırlanır. Bu belge, ihale yetkilisi (kooperatif yönetim kurulu) tarafından imzalanır. Onay belgesinde: İşin niteliği, tahmin edilen bedeli, ihalede uygulanacak usul, ilânın şekli, geçici teminat miktarı gibi konular belirtilir.

İHALE KOMİSYONLARI

Kooperatif yönetim kurulu kararıyla, temsile yetkili en az 2 kişi ile birlikte bir yönetim kurulu üyesi, ihale komisyonu olarak görevlendirilir.

İHALE KONUSU İŞLER NASIL DUYURULUR?

İhale konusu olan işler, aşağıdaki esas ve usullere göre isteklilere ilân yoluyla duyurulur :

İhalenin yapılacağı yerdeki ilânlar;

-Günlük gazete çıkan yerlerde: İhalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerden biri ile ihale gününden en az 7 gün önce olmak üzere en az bir defa duyurulur (İlânın ilk günü ile ihale günü hariç).

-Günlük gazete çıkmayan yerlerde: İlân, belirtilen süre içinde ilgili kooperatifin binalarındaki ilân tahtasına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.

GEÇİCİ TEMİNAT ORANI NE KADARDIR?

İhaleye katılanlardan, işin tahmin edilen bedelinin % 3'ü oranında geçici teminat alınır. Bedel tahmini yapılmayan ihalelerde geçici teminat, teklif edilen bedelin % 3'ünden az olamaz.

TEKLİFLER NASIL DEĞERLENDİRİLİR?

İhale bedeli, tahmin edilen bedeli geçmemek şartı ile teklif edilen bedellerin kesinlikle en düşüğüdür.

İHALE KARARLARI NASIL ALINIR?

İhale komisyonunda alınan kararlarda isteklilerin isimleri, adresleri, teklif ettikleri bedeller, ihalenin hangi tarihte ve hangi istekli üzerine, hangi gerekçelerle yapıldığı; ihale yapılmamış ise, nedenleri belirtilerek komisyon başkan ve üyelerinin adı soyadı ve esas görevi yazılarak imzalanır. İhale kararları, Bakanlığın uygun görüşü de alındıktan sonra kesinlik kazanır.

İhale kararları, Bakanlıkça onaylandığı günden itibaren en geç 3 iş günü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline, imzası alınmak suretiyle bildirilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat adresine postalanır. Mektubun postaya verilmesini takip eden 5. gün, kararın istekliye tebliğ tarihi sayılır.

İHALE KARARININ İLGİLİYE BİLDİRİLMESİNDEN SONRA HANGİ İŞLEMLER YAPILIR?

İhale konusu işlerin şartname hükümlerine uygun olarak yapılması amacıyla taraflar arasında bir sözleşme yapılır.

Taahhüdün, sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak üzere, sözleşme yapılmasından önce ihaleyi kazanandan, ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınır. İhale kararının yükleniciye tebliğini izleyen 7 gün içinde, yüklenici ihale bedelinin % 6’sı oranında kesin teminat vererek sözleşmeyi imzalamak zorundadır. Taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun şekilde yerine getirildiği anlaşıldığı takdirde, kesin teminat geri verilir.