Silaj besin maddelerindeki değer kaybını en aza indiren su içeriği yüksek kaba yem özelliği ile yoğun olarak kullanılması gereken önemli bir kaba yem kaynağıdır. Yeşil yemlerin havasız bir ortamda sıkıştırılarak süt asidi bakterilerinin yardımıyla ekşiltilmesi yoluyla saklanması olayına sjlaj denir. Silaj her türlü yeşil yemin konservesidir. Bu yöntemle elde edilen yemlere silo yemi denir.
Silajın faydaları:
* Mevcut kaba yemlerin kurutulmasından daha az işgücüne ihtiyaç vardır. Kurutma problemi olan yörelerimiz için uygun bir kaba yem depolama yöntemidir. Yeşil ve taze yemin bulunmadığı mevsimlerde yeşil yem evsafında hazmı kolay değeri yüksek yem sağlar.
* Otlar kurutulmadan ve böylece en değerli yerleri olan yaprakları toplama ve taşıma esnasında dökülmeden muhafaza edildikleri için her yönü ile yem değeri güneşte kurutulmuşlara nazaran daha yüksektir. Silaj yapımı esnasında melas ve hububat kırmaları katıldığında süt asidi teşekkül eder, bu sayede otların yem değeri ve hazım kolaylığı artar.
* Fermantasyon sonucu yemlerin taze, yumuşak yapısının korunması güzel kokuya sahip olması dolayısıyla hayvanlar tarafından sevilerek yenir. Havasız ortam yaratıldığından küf ve zararlı maddelerin üremesine meydan verilmez. Böylelikle hayvanlara temiz ve faydalı yem sağlanmış olur.
* Taze olarak yedirildiğinde hayvanlara toksik etki yapan bazı bitkiler, silaj yapımından sonra bu özelliklerini kaybederler.
* Az yer işgal ettiği için birim alanda daha fazla miktarda kaba yemin depolanması mümkündür. İştah açıcı bir özelliğe sahip olup, hayvanların dengeli beslenmesinde önemli rol oynar.
* Fermantasyon sonucu bazı ot tohumları silo içerisinde ölür, çimlenme özelliklerini kayebederler. Bundan dolayı yabancı ot yayılımı da önlenmiş olur.
* Yanıp, yok olma tehlikesi yoktur. Depolama ve yemleme zayiatları çok azdır.
* Silaj bitkileri tarlayı daha erken boşaltır. Diğer ürünlerin ekimi için daha uygun zaman kazanılır.
* Uzun yıllar değer kaybetmeden saklanabilir. Bazı yıllarda doğabilecek yem sıkıntısında güvence kaynağıdır.
Silaj yapımında kullanılan bitkiler: Her türlü yeşil yemden silaj yapılabilir. Silaj için; mısır, sorgun, sudan ot, sorgun- sudan otu melezi, korunga, fiğ türleri, tahıl karışımları, arpa buğday hasılları, her türlü çayır otları, pancar baş ve yaprakları, ayçiçeği ve bazı konservecilik artıkları, endüstri artıkları (ş.Pancarı küspesi, bira posası vb.) kullanılabilir. Yonca ve baklagil yem bitkilerinden de silaj yapılabilir. Baklagil yem bitkilerinin karbonhidrat içerikleri az olduğu için depolanmaları sırasında karbonhidratca zengin katkı maddelerinin kullanılmasında büyük fayda vardır.
Silo tipleri: Silo yemlerinin depolandığı yerlere silo denir. Silolar ahıra yakın olmalı, içine konulan metaryelin kolayca doldurulup, boşaltılmasına elverişli olmalıdır. İşletmelerdeki hayvan sayısına göre silo hacmi belirlenmelidir. Genellikle yetişkin bir sığıra günde 20-30 kilo silaj verildiği düşünülerek işletme kapasitesine göre belirlenir, buna göre uygun bir silo tipi seçilir.
Genel olarak ülkemizde topraküstü plastik örtülü silolar ve yüzeysel beton, prefabrik beton veya taş örgülü silolar bulunmaktadır. Silo tipinin belirlenmesinde çiftçi imkanları, hayvan sayısı ve ekonomik düzey etkilidir.
Silajlık bitkilerin depolanmasında çok çeşitli silo tipleri bulunmakla birlikte yaygın olarak kullanılan bazı silo tipleri topraküstü yüzeysel plastik örtülü silolar, yüzeysel beton, prefabrik veya taş örgülü silolar, kule tipi yüksek silolar, plastik kaplı rulo ve sosis tipi silolar.
Topraküstü yüzeysel plastik örtü silolar: Çok basit ve ucuz maliyetli silolardır. Bu silonun kapasitesi hayvan sayısı, ekiliş alanı, üretim miktarı gibi faktörlere bağlıdır. Bu tür siloyu yapmak için genellikle ahıra yakın, su tutmayan düz veya çok az meyilli sert bir zemin seçilir. Bu amaç için ürün miktarına göre 4-5 m. eninde ve yeteri uzunlukta bir yer seçmek yeterlidir. Bu tip silolarda traktörün rahat h areket edebilmesi ve iyi bir sıkıştırmanın yapılabilmesi için 1-2 metre yükseklikte olması gerekir. Zemin temizlenip, sıkıştırılıp, düzeltildikten sonra 5-10 cm kalınlığında sap, saman serilir. Metaryalin hava almaması için üzerine örtülecek naylon örtünün 1-1,5 m. si metaryalin altına gelecek şekilde deliksiz sağlam plastik örtü serilir. örtünün geri kalan geniş kısmı metaryalin üstünü örtmek için kullanılır. Bu plastik örtü kaliteli, kolay yırtılmayan tek parça olmalıdır. Biçilip parçalanan yeşil yemler bu zemine dökülüp traktörle sıkıştırılır. Yığma işlemi bittikten sonra üzeri plastik örtü ile kapatılır. Daha sonra plastik örtü üzerine 10-15 cm. kalınlığında toprak ile kapatılır. Silo kapatma işi tamamlandıktan sonra yağan yağmur sularının silonun tabanına girmemesi için etrafına 25- 30 cm derinliğinde bir drenaj kanalı açılır.
Yüzeysel beton, prefabrik beton veya taş örgülü silolar: Maliyeti yüksek olmamakla birlikte nisbeten bir tesis masrafı gerektirir. Geniş kapasiteli süt sığırcılığı işletmeleri için ideal silajlardır. Bu tip silolarda silajın kalitesinin artması, işçiliğin daha kolay olması avantajı vardır. Bu siloların iki tarafı kapalı veya üç tarafı kapalı olan tipleri vardır. Siloların metaryalle temas edecek yüzeylerinin pürüzsüz, düz olması arzu edilir. Zeminlerinin ise önde ve arkada yapılan bir drenaj kanalına doğru %1-2 meyilli olmalı, ayrıca taban ve yan duvarları asitlere dayanıklı bir yapıya sahip olmalıdır. Genişlikleri 3-5 m. olmalı, içerisinde çalışacak traktör ve ekipmanların rahatlıkla hareket edebilmesine yardımcı olan bir yapıya sahip olmalıdır. Bu siloların uygun olan uzunluğu ise 10- 25 m. arasında olmalıdır. Çok geniş ve uzun silolar tavsiye edilmez. Bir hayvancılık işletmesinde büyük silo yerine küçük ebatta kullanmaya elverişli bir kaç tane silo yapmak daha uygundur.
Kule tipi yüksek silolar: Tesis masrafı oldukça pahalı, ancak işçilik masrafları az olan otomatik doldurma- boşaltma düzenli çevre kontrolü yüksek silolardır. Beton veya galvenizli metaldan yapılabilir. Yükeleme ve boşaltmaları makina ile yapılan sistemlerdir. 300 ila 2000 tona kadar kapasiteleri olabilir. Tesis masrafları pahalı olduğundan çok geniş kapasiteleri olabilir. Tesis masrafları pahalı olduğundan çok geniş kapasiteli süt sığırcılığı işletmeleri için önerilir.
Plastik kaplı rulo ve sosis tipi silolar: özel ekipmanlarla yapılan, taşınabilir paket tipi silolardır. 250-750 kg. ağırlığında olabilir. Taşınması için özel ekipmanlara ihtiyaç vardır.
Silajın yedirilmesi: Silaj yapımından 1,5 ay sonra olgunlaşmasını tamamlar. Bundan sonra çukur açılıp, hayvanlarımıza yedirebilir. Silaj yemleri yeşil sulu ve hoş kokulu, hayvanların severek tükettikleri bir yemdir. Yemlemeye başlandığında, her yeni yeme alıştırma olduğu gibi silaj yemleri de ilk önce azdan başlayarak hayvanları alıştırarak verilmelidir. Hayvanlara günlük verilecek miktarlar ise, günlük rasyon içinde süt ineklerine sağımdan sonra ortalama 20-30 kilo kadardır. Düvelere 10-12 kg, danalara 5-6 kg, besi sığırlarına 20-30 kg, besi danalarına 5-10 kg, koyun ve keçilere ise 4-6 kg. yedirilebilir. Bunun yanında hayvanların günlük kuru madde ihtiyaçlarının dengelenmesine dikkat edilmeli, başta genç hayvanlar olmak üzere rasyonda kaliteli kuru ot bulundurulması unutulmamalıdır.
Facebook'ta Yayınla>