Tarım Kütüphanesi

GÃœBRELER VE GÃœBRELEME

Bitkilerin toprakta büyüyüp gelişebilmesi için topraktan belirli miktarda bitki besin maddelerini kaldırırlar bu nedenle gerekli olan bitki besin maddelerinin toprağa verilmesi gerekir. Yetiştirilen bitkinin verimli olması için usulüne uygun bir şekilde gübrelemesi yapılmalıdır. Aksi halde yeterince fayda sağlanamaz. Gübre ; bitkilerin büyüyüp gelişmeleri için gerekli olan azot, fosfor, potasyum vb. bitki besin maddelerinin genel adıdır.

Gübreler organik ve kimyasal gübreler olmak üzere iki çeşittir. Organik gübreler ; Hayvan gübresi, yeşil gübre, Kompost, kemik unu, kan tozu, boynuz ve tırnak tozu gibi çeşitleri vardır. Kimyasal gübreler ; ise şunlardır.

KİMYASAL GÜBRE ÇEŞİTLERİ

Kompoze Gübreler :

20.20.0 : İçerisinde birden fazla bitki besin elementini içermesi nedeni ile uygulanması kolay olan bu kompoze gübre% 20 Azot (N), % 20 Fosfor (P2O5) vardır. İçerdiği Azot' un tamamı, Fosfor' un % 90' ından fazlası suda tamamen çözündüğü için bitkiler tarafından kolaylıkla alınır. Ekimden önce ya da ekim sırasında kullanılması uygundur. Kuru ve sulu ziraat koşullarında; buğday, bağ, sebze, ayçiçeği, patates ve mısır bitkilerinde başarıyla uygulanmaktadır.

15.15.15 : Toprağın potasyum eksikliğini de gideren bu gübre, kalitenin önemli olduğu patates, meyve, bağ, ve pancar gibi bitkiler için kullanılmaktadır. Diğer bir potasyumlu gübre Potasyum sülfattır. Yapısında %50 oranında potasyum bulundurur. Bölgemiz topraklarında potasyum eksikliği bulunmadığı için potasyumlu gübrelerin kullanım oranı çok düşüktür.

18.46.0 Diamonyum Fosfat : Kısaca DAP adı verilen bu gübre %18 amonyum azotu ve %46 (P2O5) fosfor içermektedir. Bütün bitkiler için kullanılabileceği gibi kuru ziraat yapılan Orta Anadolu ve Geçit Bölgesi hububat alanlarında kullanılması uygundur. Diğer kompoze gübrelerde olduğu gibi toprağa karıştırılarak uygulanması gerekir.

özel Kompoze Gübreler : Günümüzde Bitki besin maddesi ihtiyaçlarına göre bazı bitkiler için özel kompoze gübreler üretilmektedir. Bunlara örnek pancar ve mısır için üretilen kompoze gübreler verilebilir.

FOSFORLU GÃœBRELER

Triple Süper Fosfat :Yapısında %43-46 fosfor bulunur. Sadece fosfor içerdiği için en çok bilinen fosforlu gübredir. Yaptırılan toprak analizleri sonucunda bu gübreye ihtiyaç duyulursa tavsiye edilen oranda ekimden önce toprağa karıştırılarak verilmelidir. Toprağa vermiş olduğumuz fosforun topraktan kaybı mümkün değildir. Bu nedenle toprakları analiz ettirmeden, gereksiz yere fosforlu gübre vermekten ve dolayısıyla gereksiz masraftan kaçınılmalı, üretim girdileri arttırılmamalıdır.

AZOTLU GÃœBRELER

Üre :İçeriğinde % 46 oranında Azot bulunmaktadır. Hububatta ekimden sonra Şubat sonu veya Mart ayı başlangıcında yapılacak gübrelemede kullanılması uygundur. Üre gübresinin fazla bilinmeyen bir özelliği de uzun süre su ile temas etmediğinde gaz haline geçerek buharlaşmasıdır. özellikle sulama imkanı bulunmayan kuru tarım alanlarında gübreleme yapılırken topraktaki su miktarı ve hava koşulları göz önünde bulundurulmalıdır.

Buğdayda Azot Noksanlığı

Amonyum Sülfat :Amonyum sülfatlı gübreler, diğer azotlu gübreler gibi bitkinin ihtiyacı olan azotu sağlar. Toprak asitliğini nötrleştirmek için tuzlu veya alkali topraklarda ekim öncesi veya ekim sırasında kullanılması uygundur. Amonyum sülfatlı gübreler toprak bünyesinden çabuk yıkanıp gitmezler.

Amonyum Nitrat(%26) :Yapısında %26 oranında saf azot bulundurur. Hububatta kullanım zamanı ilkbahar olan bu gübrenin, Nisan ayı başında yapılacak olan gübrelemede kullanılması uygundur.

Amonyum Nitrat (%33) :Yapısında %33 oranında saf azot bulundurur. Hububatta kullanım zamanı ilkbahar olan bu gübrenin, Nisan ayı başında yapılacak olan gübrelemede kullanılması uygundur.

HUBUBAT GÃœBRELEMESÄ°

Hububat tarımında dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biride gübrelemedir. Hububatların en çok kullandıkları ve hububat tarlalarında en fazla eksikliği görülen bitki besin maddelerinin başında Fosfor ve Azot gelir. Biz fosforlu gübrelerin tamamının, (DAP, TSP, 20.20.0, 15.15.15), azotlu gübrelerin ise 1/3’ ünü ekimle beraber toprağa vermeliyiz. Fosforlu gübreler mibzerle tohum yatağının 2-3 santimetre yanına verilmelidir. Eğer tohumla aynı yere düşerse tohumdan önce su alacağından tohumun çimlenmesini zorlaştırır.

Azot gübrelemesi yapılırken (Amonyum Sülfat, Amonyum Nitrat, Üre) kullanılacak azotlu gübrenin hangisinin ne zaman, ne kadar ve nasıl verileceği hususlarına çok dikkat etmemiz gerekir.

Hububatlarda azotlu gübre ihtiyacı ve bitkilerin gelişme periyotları boyunca ne kadar kullandıkları, yapılan çalışmalarla tespit edilmiş olup, Buna göre; gelişme periyodu boyunca tüketeceği Azot alımında birisi kardeşlenme diğeri de başak oluşturma devreleri olmak üzere iki pik noktası bulunmaktadır. Çimlenmeden kardeşlenme dönemine değin, toplam azotun %13 kadarı alınır. Kardeşlenme başlangıcından başak oluşturma dönemine değin azot alımı hızla artar ve toplam azotun %55 kadarı bu evrede alınır. Başak oluşturma evresinden olgunluk evresine değin ise toplam azotun %32 si alınır. Yine verilecek gübrenin çeşidine göre bitkiye faydalı hale gelmeleri farklı zaman alacağından, Amonyum Sülfat verilecekse bu gübrenin Üre ve Amonyum Nitrata göre daha geç çözüleceğinden bu gübreyi kardeşlenme başlangıcında, Üre olarak üst gübre verilecekse bu gübrenin de Amonyum Nitrata göre biraz geç çözüleceğinden kardeşlenmeden hemen sonra, Amonyum Nitrat verilecek ise kardeşlenme ile sapa kalkma dönemi arasında verilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde verilen gübreden bitkiler yeterince faydalanamazlar. Vermiş olduğumuz gübrenin bir kısmı boşa gitmiş olabilir.

Buğdayda Fosfor Noksanlığı

Verilecek gübre miktarı tabana yani ekimle birlikte toprağa atılan gübre miktarına göre değişir. En ideal gübreleme ise ancak toprak analizinden sonra yapılacağından mutlaka topraklarımızı analiz ettirmeliyiz.

Verilecek gübre miktarı ise toprak sıfır olarak kabul edilirse kuru şartlarda 6-8 kg saf Azot , sulu şartlarda ise 12-16 kg saf Azot, kuru şartlarda 5-7 kg saf Fosfor , sulu şartlarda ise 7-9 kg saf Fosfor hesaplanarak verilmelidir.