Günümüzde gıda sanayinin gelişmesine bağlı olarak uygulanan işleme tekniklerinin gıdaların görünüş özellikleri üzerinde meydana getirdiği olumsuz etkiler, gıdaların teknolojik nedenlerle renklendirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.Gıdaları tüketici için daha cazip hale getiren bu renklendiriciler arasında gıdalara eklenmesi yasak olan boyalarda yer almaktadır.Buna örnek olarak bazı azo grubu renklendiricileri verebiliriz.
Azo grubu renklendiricileri en çok kullanılan sentetik organik renklendiricilerdendir.Bu boyaların bir kısmının toksikolojik etkilerinden dolayı gıdalarda kullanımı yasaklanmıştır.Bu boyalardan SUDAN I kanserojen olarak belirlenmiş,bunun dimetil türevi olan SUDAN II’de farelerde yapılan testler sonucu mesane kanserine sebep olduğu gerekçesiyle gıdalarda yasaklanmıştır.Benzer etkiler SUDAN III ve SUDAN IV’dede gözlenmiştir.
IARC(uluslararası kanser araştırma dairesi)SUDAN boyalarını fareler üzerinde kullanarak bu boyaların;karaciğer,mesane,kan kanserleri ve kas rahatsızlıklarına sebep olduğunu belirtmiştir.Bazı azo boyalarının oral alımla aminlere parçalanabilmesi ve bazı aminlerinde kanserojen olması sebebiylen bu boyaların gıdalarda kabul edilebilir bir dozu bulunmamaktadır.
Sudan boyaları endüstriyel boyalardır.Normalde plastikleri ve diğer sentetik materyalleri boyamak için kullanılır.örneğin SUDAN I;solvent,boya,cila,yer parlatıcıları gibi ürünlerin imalatında kullanılır.Fakat bazı çevreler tarafından baharatların (özellikle kırmızı biber) renklerini artırmak için kullanılıyor.Böylece bu boyalar,bu baharatların kullanıldığı soslar,hazır yemekler gibi ürünlere de bulaşmış oluyor. Ürünün albenisini artırmak için meşrubat ve puding gibi birçok üründe de kullanılıyor.
Sudan boyaları FSA’nın araştırmaları sonucunda Hindistan’dan ihraç edilen birçok baharatta tespit edilmiş ve İngiltere’de birçok gıda raflardan toplatılmıştır. Hatta Londra civarındaki Türk marketlerinde sırf bu yüzden bilgilendirici Türkçe broşürler dahi dağıtılmıştır.
SUDAN boyaları içeren gıdalar için sağlık riski belirlendi ve bu boyaların insan sağlığına zararlı olduğu yalnız çok düşük miktarda olduğu zaman kanser riskinin de çok az olduğu fakat miktar arttıkça riskinde çoğaldığı açıklanmıştır.
Sonuç olarak bu boyaların farelerdeki etkileri gözlendi fakat insanda kanserojenik etkisi kesin olarak belirlenmedi. Firmalar her şekilde bu boyaları kullanmaktan kaçınmalı ve kullandıkları maddelerin nereden geldiğini bilmelidirler. Bizde İl Kontrol Laboratuvarı bünyesinde katkı laboratuvarı olarak, yurdun çeşitli bölgelerinden gelen biber ve sumak numunelerinde SUDAN I ve SUDAN IV boyalarının analizini sürekli olarak yapmaktayız.
Facebook'ta Yayınla>