Gelengi
[Citellus citellus L. (Rodentia: Sciuridae)]
Tanım ve Yaşayışı
Gelengi.
Vücudun üst tarafı sarımtırak kahverengimsi, alt tarafı sarımsı kirli beyaz renkte, yan taraflar ise daha açık renktedir. Baş uzunca, alın geniş ve burna doğru daralmaktadır. Kulakları küçüktür. Gözler iri parlak ve siyah renktedir. Bıyıkları siyah, uzun ve serttir. Ön ayaklar, arka ayaklardan kısa olup tırnakları keskindir. Islık gibi ses çıkarırlar. Gelengilerin arka ayaklarının üzerinde durup beslenmeleri ve etrafı dinleyip gözetlemeleri tipik davranışlarındandır. Şubat sonu-Mart ayının başı kış uykusundan uyanır, bir süre sonra çiftleşirler. Gelengiler 25-30 günlük gebelikten sonra 2-9 yavru doğururlar. Yılda bir döl verirler ve ömürleri 5-10 senedir. Step ve kısa otlu veya dağlık arazilerde yaşarlar. Çok yağışlı yerlerde yasayamaz, ancak serinliği tercih ederler. Senenin yarısını kış uykusunda geçirirler. Koloniler halinde yaşarlar. Yuvaları iki tiptir. Birincisi kış uykusu süresince, gebelik ve yavrulama sırasında kullandıkları, içinde yedek besin depo ettikleri daimi yuvalardır. Bu yuvalar ekseri işlenmemiş meyilli arazilerde bulunur. İkincisi yaz mevsiminde kullanılan beslenme alanlarına yakın olan kumsal, gevşek ve işlenmemiş arazide yaptıkları geçici yuvalardır. Gelengi yuvaları tek çıkışlı ve toprak altında bağlanmazlar. İşlek olan gelengi yuvalarının ağzında genellikle zararlının taze pislikleri bulunur. Gelengiler su gereksinimlerini genellikle yedikleri bitkilerden sağlarlar. Ağustos sonu ve Eylül ayında kış uykusuna yatmaya başlarlar.
Zararlı Olduğu Bitkiler ve Zarar Şekli
İlkbaharda kış uykusundan uyanıp bulunduğu yerdeki mer›a bitkilerini yerler, sonra çimlenmiş hububatı kökü ile sökerek veya kök boğazından keserek yeşil kısımlarını yerler. Ayçiçeklerinde daha yeni çıkış yaparken, uç kısımları yer. Hububatta süt olumundan hasada kadar olan devrede, başakların dip kısımlarından keserek yemek ve yuvalarına taşıyıp depo etmek suretiyle önemli derecede zarar verirler. Gelengiler genel olarak bitkileri kesmek, kemirmek, yemek ve yuvalarına taşıyıp depo etmek suretiyle zararlı olurlar. Gelengi zararı, populasyon yoğunluğuna göre değişmekte olup çoğunlukla ekonomik önemde zararlı olmaktadırlar.
Kültürel Mücadele
Populasyondaki bireylerin barınmalarını engellemek amacıyla yuvaların bulunduğu yerlerdeki ufak ot kümelerinin biçilmesi önerilmektedir. Bunun yanı sıra yuvaları suyla doldurulduğunda dışarı çıkan bireyler yakalanabilir (Tunçdemir, 1987).
("TEORİDEN PRATİĞE KÜLTÜREL MÜCADELE" kitabından)
(ISBN: 978-605-9175-21-0)
Facebook'ta Yayınla>