EMİCİ ZARARLILARDAN LYGUS VE BİTKİ TAHTAKURULARI
Bazı bölgelerimizde kısaca “Emiciler” olarak isimlendirilen Lygus (Lygus spp) ve Bitki tahta kuruları (Creontiades pallidus) ülkemizde genellikle pamuğun koza oluşturma dönemi sonu ile olgunlaşma dönemi başında (yıllara göre değişmekle birlikte ağustos ayı ortalarından sonra) görülen ve yer yer etkili olan zararlılar olarak bilinir. 2013 Yılında sözü edilen zararlılar daha erken dönemde, pamuğun koza oluşturma döneminin ortalarında görüldü ve bazı yörelerde önemli düzeyde zararlı oldu. Bu sayımızda üreticilerimizin dikkatini çekmek amacıyla bu konuyu işlemek istedik.
Lygus spp ergini
Pamuk bitkisinde dökümlerin bir kısmı fizyolojiktir, yani herhangi bir etmene bağlı olmaksızın bitki besleyebileceği kadar generatif organı taşır, geriye kalanını atar. Fizyolojik dökümler dışında; generatif-vegetatif gelişme dengesizliği, gübre dozlarındaki dengesizlik, yanlış sulama, hastalık ve zararlıların etkisi, çiçeklerin döllemsiz olması, kuru rüzgarlar, şiddetli sıcaklar, ani sıcaklık değişimi gibi çevresel stresler nedenleriyle tarak ve koza dökümleri gerçekleşebilir.
Zararlılardan birçoğu doğrudan veya dolaylı olarak tarak ve koza dökümüne neden olabilir. Lygus ve bitki tahtakuruları olarak isimlendirilen zararlılar da emgi yaparak beslendiği tarak ve kozaların dökülmesine neden olmaktadır. Pamuğun koza oluşturma ve olgunlaşma döneminde ortaya çıkan bu zararlılardan en önemlisi C. palldidus’dur. Erginleri yeşil-kahverenkli, yaklaşık 7 mm boyunda, nimfleri (genç dönemleri) yeşil renkli ve uzun antenleri ile dikkati çeker. Zararlının nimfleri ve erginleri tarak ve kozalarda beslenir ve emgi yapılan tarak ve kozalar dökülür. Kozalarda emgi yapılan yerlerde siyah lekeler oluşur, orta boy kozalar bitki üzerinde kalabilir ancak kozalarda patlama görülebilir. Döküm nedeniyle ürün azalmasına neden olduğu gibi, kozaların olgunlaşmasını geciktirir, kozalarda deformasyona ve çıtırık açmalara neden olur. Koza içindeki tohum ve lifler tam olarak olgunlaşmayacaktır ve lifler birbirine dolaşacaktır ve koza duvarının iç yüzeyinde ur oluşacaktır.
Lygus ve Bitki tahtakurusu zararı
Bitki tahtakuruları ve Lygus ile mücadelede, aşırı azotlu gübre kullanımı ve aşırı sulamadan kaçınılmalı, bitkiler sık bırakılmamalı, pamuğa yabancı otlardan geçmesi nedeniyle yabancıot mücadelesi yapılmalı, nektarsız, tüysüz ve gossypol oranı yüksek pamuk çeşitleri ekilmelidir. Ayrıca, yonca tuzak bitki olarak görev yaptığından, pamuk tarlalarına şeritler halinde yonca ekilmesi önerilen diğer bir kültürel önlemdir.
İlaçlı mücadelesinde ise, öncelikle zararlı sayımlarının yapılması gerekmektedir. Zararlı çok hareketli olduğu için atrapla sayım çok daha güvenilir sonuç vermektedir. Dikkat edilmesi gereken nokta, zararlının hangi dönemde ortaya çıktığıdır. Eğer erken dönemde ortaya çıkmış ise ilaçlama eşiği daha düşük alınır. Erken dönemde tesadüfen 100 tarak ve koza kontrol edilir, 100 generatif organda 4 birey veya 50 atrapta 3 birey varsa ilaçlamaya karar verilir. Geç dönemde ise (kozaların çoğunun, % 80’den fazlasının olgunlaştığı dönem) 100 generatif organda 20 birey veya 50 atrapta 6 birey var ise ilaçlamaya karar verilmelidir. Rakamlardan da anlaşıldığı gibi, zararlı erken dönemde ortaya çıkarsa daha tehlikeli olmaktadır.
Hazırlayan: Prof. Dr. Cafer MART
Facebook'ta Yayınla>