Tarım Kütüphanesi

ELMA AĞAÇLARINDA BUDAMA

Bir yaşlı fidan: 1,5-2 cm çap ve 1,50-2,00 cm boyundaki fidanların uçtaki pişkinleşmemiş kısımları, kuvvetli yan dalları meydana getirecek pişkin gözlerin bulunduğu 1 m' ye kadar kısaltılırlar. İkinci büyüme mevsiminin başında çatı dalları seçimi yapılır. Çatı dalı sayısı 3-4 tane olup, ilki topraktan 15-20 cm yukarıda ve aralarındaki dikey mesafe de  15-20 cm'dir. Çatı dalları farklı gelişmeleri için farklı uzunlukta ve lidere en yakın olan en uzun kesilirler (Şekil 1 A, 1 B).

Şekil 1. Dikimi izleyen ilk büyüme mevsiminin sonu.

3-4 yaşlı ağaçlar:

Çatı dalları arasında iyi bir ilgi aranır; bunlar üst üste  gelmemeli  ve  lider dalın  gelişmesi  durdurulmamalıdır. Bırakılan yan dallar ikinci büyüme mevsiminin sonunda yeni yan dallar meydana getirecektir. Bunlardan birbirine karşılaşılan ayıklanarak 2-3 tanesi bırakılır.

5 yaşlı ağaçlar:

Artık esas yan dallarla çatı iyi teşekkül etmiş ise lider en uygunu dışa doğru gelişen iki dala kadar kesilir. Her çatı dalı bir ağaç kabul edilerek, budama ve dal seçimi önceki yıllarda olduğu gibi yapılır.

Meyveye Yatan Genç Ağaçlar:

Ağacı açacak şekilde çok az odun çıkartılması yapılır. Ağaçlar iyi bir terbiyede ise hiçbir kesime gerek yoktur. Kuvvetli bir ağaç bol meyve gözüne sahip olmalı, hastalık ve haşere kontrolünde etkili olacak şekilde açık olmalıdır. Geçmiş yıllarda eğer düzenli bir budama yapılmış ise, verim çağına gelmiş ağaçlarda fazla budama yapmaya gerek yoktur. Hiç kimse kesilen dal miktarına bakarak, budamanın doğru yapıldığına karar vermez.

Yarı bodur  gelişen  çeşitlerin  budamaları  daha  değişiktir. Bunlarda; dikim zamanı fidan, kök boğazından itibaren 70-80 cm yukarıdan kesilir (Şekil 2).

Birinci yıl tepe dalına dokunulmaz. Toprak seviyesinden 15 cm yüksekliğe kadar olan gövde üzerindeki sürgünler dipten kesilirler. Diğer sürgünlere dokunulmaz. Kışın bırakılan sürgünler arasından çatıyı oluşturacak dallar seçilir. Lider dal ile rekabeti önlemek için, yan dalların yaklaşık 1/3'i kesilir (Şekil 2).

İkinci  yıl  seçilen  4  çatı  dalından  dik  gelişenler,  o  yılki uzunluğunun 1/3'i kadar kısaltılır. Her çatı dalı üzerinde ikinci derecede yan dallar seçilir ve bunlarda ağacın gelişmesine göre kısaltılırlar.

Üçüncü ve dördüncü yıllarda da aynı  yol  izlenir. Ağacın gelişmesine göre dallarda kesim yapılacaktır. Bu budamalarda, ağacın güneş ışığından daha fazla yararlanabilmesi  için, çam ağacına benzeyecek şekilde budanması sağlanır.

İlk 3 yıl boyunca, ağaçtaki bütün çiçekler koparılarak; gelecekteki yüklü meyveyi taşıyacak kuvvetli bir çatı oluşmasına imkan verilir.

özellikle kiraz gibi hasadı güç olan meyve türlerinde, ağaçlar alçaktan taçlandırılarak bodurlaştırma eğilimi yaygınlaşmaktadır. Gövde yüksekliği üzerinden 60-70 cm yukarıda olacak şekilde yapılan alçaktan taçlandırma ile, ağaç yüksekliği 3,5 m de tutabilmekte ve dikim aralıkları da 5 m x 5 m ye indirilebilmektedir. Kirazlardaki lider dalın, ağaçlar 7 yaşına geldikten sonra yukarıdan aşağıya doğru her yıl ¼’ü kesilip, 10. yaşına kadar tamamı yok edilerek; ağaçların dik gelişmeleri yerine yaygın gelişmeleri sağlanabilmektedir. Bu yolla hem budama, ilaçlama, hasat vb. kültürel uygulamalar ucuz ve kolay olmakta, hem de ağaçların erken yaşta verime geçmeleri sağlanmaktadır.

Şekil 2. Yarı bodur elmaların budanmaları.