Tarım Kütüphanesi

DAMIZLIK SEÇİMİ (devam)

Önceki Bölüm İçin Tıklayınız

Yetiştiricilerimiz açısından en önemli konu, damızlık olacak dişi hayvanları nasıl seçmeleri ve bu hayvanlarda nelere dikkat etmeleri gerektiğidir. Bir hayvanın damızlık olarak kullanılması için süt, et ve döl verimi gibi özelliklerinin iyi olması gereklidir. Bunun yanında hayvanın dış görünüşü ve davranışları da önemlidir. Hayvanın vücut yapısı et ve süt verimini önemli ölçüde etkiler.

Yetiştiriciler İşletme kurarken bulundukları bölgede üretecekleri sütü veya eti pazarlama kolaylıklarını araştırmalıdırlar. Bunu iyi tespit etmeleri ve buna göre süt sığırcılığı veya besi sığırcılığı yapmaya karar vermeleri gerekmektedir. Bundan sonra ise satın alıp bakacakları hayvandan ne kadar verim beklediklerini hesap etmelidirler. İri cüsseli (büyük) hayvanların yem gideri fazla olacaktır. Hayvan yediği yemin ne kadarını süte veya ete çevirecektir. Bunun iyi hesap edilmesi gereklidir. Eğer hayvanın beslenmesinde sorun olursa ve yeteri kadar yem verilmezse istenilen süt ve et miktarı alınamayacaktır. Bunun için öncelikle küçük cüsseli hayvanların seçilmesi tercih edilmelidir. Böylece yem masrafı azalacaktır ve hayvandan elde edilecek olan süt miktarı az gözükse bile ekonomik değerlendirme yapıldığında aslında bunun daha karlı olduğu ortaya çıkacaktır. Süt veya et ekonomik değerde satıldığında orta cüsseli ve süt verimi yüksek hayvanlar seçilmeli ve besleme düzeyi artırılmalıdır.

4.1. DAMIZLIK SÜT SIĞIRI SEÇİMİ

Damızlık bir süt sığırı seçimi yapacağımız zaman öncelikle dikkat etmemiz gereken hususlar şunlardır.

1.Satın alacağımız hayvanın damızlık belgesi veya soy kütüğü bilgileri sorulmalıdır.

2.Hayvanı alacağımız işletmenin hastalıklardan ari belgesi olmalıdır. Eğer bu belge yoksa hayvanın bulunduğu işletmede sağlık taramasının en son ne zaman yapıldığı sorulmalıdır. Satın alacağımız hayvanların üreme hastalıkları geçirmemiş olmaları gereklidir. İşletmenin bulunduğu bölgede her hangi bir hastalık açısından Tarım İlçe Müdürlüğü tarafından karantina uygulanmamış olmalıdır. Böylece satın alacağımız hayvanlar hastalık açısından bir risk taşımadan alınmış olurlar.

3.Satın alacağımız hayvanlar düveyse, annesinin süt verimleri, babaannesinin ve babasının kız kardeşlerinin süt verimleri incelenmelidir.

4.Satın alınacak hayvanlar hastalıklara, özellikle meme, buzağılık (uterus) ve ayak hastalıklarına karşı dayanıklı olmalıdır. Bu hayvanların sağlam bir meme yapısı ve sağlam bir tırnak yapısı olmalıdır.

5.Düve veya inek alınacaksa gebe olup olmadığı, gebeyse kaç aylık gebe olduğu öğrenilmeli, bunun için mutlaka Veteriner Hekim tarafından gebelik muayenesi yapılmalıdır.

6.Daha sonra hayvanın dış görünüşüne bakılmalıdır. Dış görünüşte hayvanın sütçülük özellikleri, beden yapısı, ayak ve bacak yapıları ve meme özellikleri incelenerek değerlendirme yapılmalıdır.

Resim 4.1. Sütçülük özellikleri iyi bir Montofon inek

4.2. SÜTÇÜLÜK öZELLİKLERİ :

4.2.1. Cidago : Hayvanın arka tarafından cidagonun aşağı doğru yaptığı açının kabalığı veya keskinliğine bakılır. Sütçü tiplerde açının keskin olması istenir. Etçi özellik göstermesi istenmez.

4.2.2. Kaburga aralığı : Sütçü tiplerde kaburga aralığının 2-3 parmak sığacak genişlikte olması arzu edilir.

4.2.3. Harmoni : Yandan hayvanın ön, orta ve arka vücut bölmeleri arasındaki uyuma bakılır. Bu uyum kaba yem tüketimi bakımından önemlidir. Ayrıca sırt çizgisinin düzgünlüğü, deri ve kılların yapısı ile genel görünümü ve derinin esnekliğine bakılır.

4.2.4. İskelet Yapısı : Sütçü hayvanlar zarif ve ince yapılı olmalıdır. Kemiklerde kabalık ve şekil bozuklukları olmamalıdır. Zerafet ve incelik sütçü tiplerin genel karekteristiğidir.

4.2.5. Boyun : Boyun uzun olmalı ve bedenle uyumlu bir bağlantısı olmalıdır.

4.3. BEDEN YAPISI

4.3.1. Sağrı Yüksekliği: 1. laktasyondaki bir inekte 142-153 cm olması idaeldir.

4.3.2. Göğüs Genişliği: Göğüsün geniş olması istenmektedir. Geniş göğüs hayvanın sağlam ve güçlü yapıda olmasının bir göstergesidir.

4.3.3. Sağrı Genişliği : Oturak yumruları arasındaki mesafedir. Doğumda önemlidir. 17-18 cm arası olması idealdir. Doğum kolaylığı nedeniyle geniş olması arzu edilir.

4.3.4. Sağrı Eğimi : Kalça ve oturak yumrularının arasındaki eğim dikkate alınır. Sağrının hafif alçalan eğime sahip olması istenir. Oturak yumrusunun kalça kemiği çıkıntısından 1-2 parmak aşağıda olması istenir.

4.3.5. Beden Uzunluğu : Bedenin uzun olması tercih edilir.

4.3.6. Sağrı Uzunluğu: Sağrının uzun olması tercih edilir.

Resim 4.2. Sağrı yüksekliği ideal bir inek

4.4. AYAK VE BACAK YAPILARI

4.4.1. Tırnak Yüksekliği : Tırnağın ortalama bir yükseklikte olması gereklidir.

4.4.2. Arka Bacak Açısı : Arka bacak açısının ne çok dik (geniş açı) ne de çok dar açılı olması istenir. Arka bacağın yandan görüntüsüne bakılır. Arka bacağın dikliği veya yatıklığı ağırlığın ayaklara dengesiz bir biçimde binmesine yol açar. Hareket zorluğu yanında uzun ömürlülüğü de etkiler.

4.4.3. Arka Bacak Duruşu : Her iki bacağın duruş pozisyonuna bakılır. Bacağın duruşu tırnaklar üzerine direkt etkilidir. Hayvan hareket halindeyken daha kolay tespit edilir. Kaba, şiş ve iltihaplı gibi yumuşak dokuya sahip diz yapısı istenmez.

4.4.4. Kemik Yapısı : Narin olması yanında güçlü bir kemik yapısı olmalıdır.

4.5. MEME YAPISI

Hayvanın aşağıdaki özelliklerine bakılarak meme yapısı değerlendirilir.

4.5.1. Meme merkez bağı : Meme merkez bağının güçlü olması gereklidir.

4.5.2. Arka meme yüksekliği : Arka meme yüksekliğinin fazla olması gereklidir.

4.5.3. Arka meme genişliği : Arka meme genişliği fazla olmalıdır.

4.5.4. Meme tabanı : Memenin gelecekteki sağlığı açısından memenin sarkık olmaması, yüksek olması idealdir.

4.5.5. Meme bağlantıları : ön meme bağlantısı karına doğru geniş açı ile, arka meme bağlantısı sağrıya sağlam bir şekilde bağlanmalıdır.

Resim 4.3. Meme bağlantısı güçlü bir inek

4.5.6. Meme başlarının yerleşimi : Arkadan bakıldığında gerek ön gerekse arka meme başlarının bulunduğu lobun ortasında yer alması ve hafif içe dönük bağlanmış olması gereklidir.

4.5.7. Meme dokusu : Memelerin yumuşak bir dokuda, süt damarları belirgin, kıvrımlı ve geniş bir yapıya sahip olması gereklidir.

4.5.8. Meme başı uzunlukları : Meme başı uzunlukları gerek elle, gerekse makineli sağım için uygun uzunlukta olmalıdır. Meme başı uzunluklarının 6-7 cm, çaplarının ise 1.5-2 cm olması idealdir.

Resim 4.4. Meme başı uzunlukları ideal bir inek