Tarım Kütüphanesi

DAMIZLIK KOÇLARIN BAKIMI ve BESLENMESİ

Koçlar işletmenin kuzu verimini tayin eden önemli bir unsurdur. Bu nedenle koçların aşım (sıfat) döneminde verimli olabilmesi için bütün yıl özel bir bakım altında olması gerekir.

Damızlık koçların beslenmesinde çok yönlü ve besleme değeri yüksek olan yemleri kullanmamız gerekir.

Bu konuda koçların beslenmesinde gerekli yemlerin çeşitlerini ve miktarlarını veriyoruz.

KOÇLARIN AŞIRI BESLENMESİ GEREKİR Mİ?

Koçların aşım dönemi kısa sürer.

Koç katımı döneminde sürüye katılan koçun iyi aşım yapabilmesi, o koçun çok iyi beslenmesine bağlıdır. Şunu asla unutmayalım ki aşırı besleme, iyi bir besleme değildir. Aşırı besleme, koçların yağlanmasına neden olur, aşım kabiliyetini azaltır ve sperma (döl) kalitesini düşürür. Yetersiz besleme de koçların döl verimlerini olumsuz yönde etkiler.

İYİ BİR BESLEME İÇİN NE GEREKİR?

Damızlık koçların en çok ihtiyaç duydukları besin maddeleri protein, enerji ve mineral maddelerdir. Bu besin maddeleri verilen yemlerde yeterli miktarda sağlanmalıdır.

KOÇLARA İYİ KALİTEDE KABA YEM VERİLMELİDİR!

Kaba yem olarak çayır otu, kuru yonca otu, pancar yaprağı, çayır veya mısır silajı ve saman verilebilir. Bunlar yeteri kadar sağlanamıyorsa saman verilebilir. Hayvanların yeteri kadar doyması ve şişme gibi problemlerinin ortaya çıkmaması için, kaba yem mutlaka verilmelidir.

Kaba yem olarak iyi kaliteli merada otlatma da yeterli olur. Hayvan pancarı ve şeker pancarı, koçlar tarafından sevilerek tüketilmesine rağmen, böbrek taşlarının oluşmasına sebep olduğundan tercih edilmemelidir.

Koçlara kaba yeme ilave olarak kesif yem vermeliyiz. özellikle aşım zamanında dane yem kırması olarak yulaf verilmesini öneririz.

Şimdi bu kaba yemlerden ne kadar vereceğimize bakalım. Bir kaç kaba yem örneği vererek hangi şekillerde olabileceğini gösterelim.

Resim 32: Damızlık yüksek enerji ister

NE TAŞ YAPAR?

Damızlık koçlar hayvan pancarı ve şeker pancarını severek yerler. Ama hayvana şeker pancarı yedirmek doğru değildir. Çünkü, hayvanın idrar yollarında ve idrar kesesinde taş yapabilirler. Bu da hayvanın verimini yok eder. Bu nedenle tercih edilmemelidir.

KESİF YEMLERDEN NE KADAR VERMELİYİZ ?

Aşım sezonu dışında koçlara yarım kg (0.5 kg) kesif yem verilmelidir. Kesif yem olarak arpa veya yulaf kırması uygundur.

Yulafın hem sperma oluşumuna, hem sindirim üzerine ve hem de koçun aşım isteği üzerine olumlu etkisi vardır.

KOÇLARIMIZI AŞIM DöNEMİNE NASIL HAZIRLAMALIYIZ ?

Koçlar aşım dönemine, aşıma girmeden 1 ay öncesinden yoğun biçimde beslenmeleri ile hazırlanır. Bu şekilde koçlar aşıma hazır hale gelirler.

YEMİ VERİRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

önce az miktarda yem verilir ve verilen yem giderek artırılır. Aşım öncesi yarım kilograma kadar çıkarılır. Aşım dönemi boyunca 1.0-1.5 kg yulafa ilave olarak 200 gr kadar küspe (soya küspesi tercih edilir) ilave edilmelidir. Koçlara sabahleyin bir adet taze yumurta ve 50-100 gram kadar kuru üzüm verilmesi aşım kabiliyetini artırır. Aşım bitince kesif yemi hemen kesmemeli, 2 hafta daha devam etmeliyiz. Böylece aşım dönemi boyunca kuvvetten düşen koçun yeniden gücüne kavuşmasını sağlamış oluruz.

Resim 33: Sağlam yapılı bir koç

Uygun bir döl verimi amacıyla koçların mineral madde ihtiyaçlarını karşılamak için ağılda ve merada yalama taşları bulundurulur veya özel hazırlanan vitamin-mineral karmalarından kesif yemlere karıştırılır. Bir koçun günlük vitamin mineral ihtiyacını karşılamak için bu karışımlardan 10 gr kadar kesif yeme ilave edilir.

AŞIM SIRASINDA ŞU HUSUSLARA DİKKAT ETMELİDİR

• Bir yaşını doldurmamış koçları damızlığa ayırmamalı ve aşıma bırakılmamalıdır.

• Genç koçlar, başlangıçta aşıma ihtiyaç duymazlar, sonradan buna alışırlar.

• Yaşlı koçların aşım kabiliyeti azaldığı için, aşım yapmada zayıf kalırlar.

• Herhangi bir hastalığı bulunan koçlar aşımda isteksiz davranırlar.

• Sindirim bozukluğu olan koçlar da aşım yapmak istemezler.

• Zayıf koçlar aşım yapabilseler de gereken başarıyı gösteremezler.

• Aşırı beslenen koçlar hantal olur ve aşıma ilgi göstermezler.

• Göğüste veya erkeklik organlarında yara olan koçlar da aşıma ilgisiz kalırlar.

• Koçların ayak ve tırnak yapıları sağlam ve sıhhatli olmalı, özellikle arka ayak ve tırnakların yapısına dikkat edilmelidir.

Koçlardan yüksek performans bekliyorsak, yani onlardan bekleneni tam yerine getirmelerini istiyorsak, şunları ihmal etmemeliyiz:

• Günde 1 kiloya kadar yulaf vermeliyiz.

• Her gün biraz yeşillik vermeliyiz.

• Yeteri kadar hareket etmelerini sağlamalıyız.

• Kırkım yapıp hafiflemelerini sağlamalıyız.

• Sabahları, yemden önce bir tane taze yumurta yedirmeliyiz.

Bunlar yapılırsa, koçların aşım kabiliyeti yükselir, beklenen verim elde edilir.

Resim 34: Damızlık koçlar kırkılarak hafiflemeleri sağlanmalıdır.

DELİKANLI

Koçlar damızlıkta kullanılacaksa, vücudunun iyi gelişmiş olması gerekir. Bazı ırklar çabuk gelişir. Gelişmesini tamamlamamış olanlar aşıma bırakılmaz. Bir koç, bir yaşını doldurmadan damızlığa ayrılmamalı, aşıma bırakılmamalıdır.

Mecburiyet varsa, bir yaşını doldurmamış olanlardan iyi gelişmiş koçlar, damızlığa alınabilir. Fakat, bunlara az sayıda koyuna aşmaya izin verilir.