Buğdayın gübrelenmesi
Hakan KARABIYIK
Ziraat Mühendisi
Değerli çiftçilerimiz,
Toprağa atılacak gübre miktarını belirlemede mutlak surette toprak tahlilinin yapılması ve gübrelenmesinde bu tahlil sonuç yarına göre yapılmasında büyük fayda vardır. Toprak analizi sonunda toprağa fosforlu gübre vermek gerekiyorsa, fosforun tamamı ekim öncesinde veya esnasında atılmalı ve toprağa karışması sağlanmalıdır. Fosforlu gübrelerin topraktan yıkanarak gitmesi söz konusu değildir. Yapılan araştırmalara göre, fosforlu gübrelerin toprağa ekim esnasında banda uygulanması şeklinde verilmesi gerekmektedir. Gübrenin banda verilmesiyle buğdayın kışa dayanıklılığını artırmaktadır. Azot buğdayın topraktan en fazla kaldırdığı besin maddesidir. Azotlu gübreler toprak bünyesinde yıkanarak gittiği için her yıl düzenli olarak verilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde kullanılan kombine mibzerlerin büyük çoğunluğunda gübre ve tohum, tohum yatağına birlikte bırakılmaktadır. Bu uygulama özellikle nem yetersizliği olan bölgelerde tohuma zarar verebilmekte, çimlenme ve çıkışı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu açıdan hububat ekim mibzerlerinin gübreyi tohum altına, banda uygulayacak şekilde imal edilmesinde ülke ekonomisi açısından da büyük yarar vardır. Kurak bölgelerde gübrenin tohumla birlikte verilme zorunluluğu var ise uygulanacak gübre miktarı kısılmalıdır.
Ekimden sonra gübreleme esas itibariyle azot gübrelemesidir. Sulanan alanlarda ve fazla yağış olan bölgelerde azot bölünerek verilmelidir. Azotun tamamının ekimle beraber verilmesi yatmaya neden olabilir. Bitkilerin azot ihtiyacı göz önüne alınarak en fazla dekara 3 kg. azot ekim esnasında DAP (18-46), kompoze yada amonyum sülfat şeklinde banda verilmelidir.
Kalan azotun yarısı sulu şartlarda erken ilkbahar ve kardeşlenme döneminde üre gübresi, geri kalan yarısı ise sapa kalkma veya başak oluşturma döneminde amonyum nitrat %33 gübresi şeklinde üst gübresi olarak verilmelidir (*). Kuru şartlarda ise kalan azotun tamamı erken ilkbaharda üre gübresi şeklinde verilmelidir (*). Kurak bölgelerde yetiştirilen buğdaylarda ise, gübre yağmurdan hemen önce toprak yüzeyi kuru iken verilmelidir. Böylece gübrenin verilmesinden sonra yağacak yağmurla hızlı bir şekilde kök bölgesine inmesi sağlanır.
Potasyum Gübrelemesi: Ülkemiz toprakları genel olarak potasyumca zengindir. Ayrıca potasyum verim, kalite yanında azotun etkilerini de azaltır. Genel olarak potasyum gübrelemesi; azota benzer bir şekilde veya tamamı ekim esnasında banda yada kardeşlenme, sapa kalkma dönemlerinden birinde yapılabilir. Ancak buğday tarımı yapılan toprakların büyük çoğunluğu bazik reaksiyonlu ve kireçli olduğu için kükürt elementi de sağladığından potasyum sülfat tercih edilmelidir(*).
Ayrıca gene yapılacak olan toprak tahlilleri neticesinde bitkilerin gelişme döneminde almak zorunda olduğu mikro besin elementlerinin de (demir, çinko, bakır, molibden, bor, mangan) gübre ile uygulanması gerekmektedir (verim ve kalite açısından).
Mutlak surette toprak analizlerinin yapılması ve buna göre gübre uygulaması yapılması şarttır. Ancak gübre analizi yapılmadan ekim yapılacaksa buğday bitkisinin ihtiyacı olan saf besin maddesi aşağıya çıkarılmıştır.
Suluda dekara; 14-16 kg. azot (N), 7-10 Kg. Fosfor (P2O5)
kuruda dekara ; 6-9 kg. azot (N), 5-7 kg fosfor (P2O5)
Ancak buğday çeşitlerinin gübre istekleri de değişmekle birlikte, genel olarak ekmeklik buğdaya verilecek azot miktarı makarnalık buğdaya göre dekara 3-4 kg. daha az olmalıdır.
Daha ayrıntılı bilgi için Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerimize müracaat ediniz. Internet adresimiz: konyatarim. com.
KAYNAK: Prof.Dr.Sait GEZGİN S.Ü.Zir.Fak.Toprak Bölümü
(Konya Ticaret Borsası Dergisi Şubat 2003 Yıl: 6 Sayı: 14)
Facebook'ta Yayınla>