Beyazsinekler
[Tütün beyazsineği (Bemisia tabaci Genn.), Sera beyazsineği (Trialeurodes vaporariorum) (Hemiptera: Aleyrodidae)]
Tanımı ve Yaşayışı
Erginleri yaklaşık 1 mm boyunda beyaz renktedir (Şekil 27). Yumurta oval şekildedir. Yumurtadan yeni çıkan larva 6 bacaklı olup, hareketlidir. Beslenme için uygun bir yer bulduğunda kendini sabitler, bir süre sonra bacak ve antenleri kaybolarak beslenmesine devam eder. Pupanın üzerinde iplik şeklinde uzantılar görülmeye başlar. Seralardaki kültür bitkilerinde ise mevsim boyunca yaşamlarını sürdürürler. Erginler bitkinin üst kısmında veya taze yaprakların alt yüzeylerinde beslenir ve barınırlar (Şekil 27 ve 28). Larvalar daha çok yaprakların alt yüzünde beslenir (Şekil 28). Larvaların yaşaması için fazla miktarda aminoaside ihtiyacı vardır. Bitki özsuyunda aminoaside göre şekerli madde oranı daha fazla olduğundan, larva fazla gelen şekerli maddeyi dışarı atar.
Beyazsinek ergin ve larvaları
Zararlı Olduğu Bitkiler ve Zarar Şekli
Polifag bir zararlı olup, özellikle domates, hıyar, biber, fasulye ve patlıcandaki zararı önemlidir. Ergin ve larvaların bitki özsuyunu emerek beslenmesi sonucu yapraklarda sarımsı lekeler meydana gelir. Larvaların dışarıya attığı şekerli madde, yaprak ve meyve yüzeyinde yapışkan bir tabaka meydana gelmesine neden olur. Böylece yaprak yüzeyi kirlenir ve bu madde üzerinde fungus diğer bir adıyla fumajin gelişmesi başlar. Bunun sonucunda, yaprakta özümleme ve solunum azalması sonucu bitki büyümesi durur. Meyvelerde meydana gelen kararmalar, meyvelerin pazar değerini düşürür. Meyve üzerindeki fumajin yoğun olduğunda çürüme meydana gelir. Beyazsinekler virüs hastalıklarının taşınmasında önemli rol oynar. Özellikle Tütün beyazsineği birçok virüsün yanında, Domates sarı yaprak kıvırcık virüsünün vektörüdür.
Kültürel Mücadele
Beyazsinekler genelde kışı yabancı otlar üzerinde geçirmektedirler. Bu nedenle hasattan sonra tarlanın çevresindeki yabancı otlar sökülmeli ve uzaklaştırılmalıdır. Sebze, bostan ve pamuk tarlalarının iç içe olmamasına özen gösterilmeli, bu şekildeki alanlarda hasadı takiben bitki artıkları toplanıp yok edilmelidir.Zararlının kışlamasına imkân veren narenciye bahçeleri gibi yerlerdeki yabancı otlar toprak işlemesiyle yok edilmelidir.
Gelişigüzel ve aşırı sulamalar tarlada nemi artırarak, beyazsinek gelişimini doğrudan etkilediği gibi, bitkinin vejetasyon süresini uzatmakta ve oluşturduğu genç yapraklar böcek için daha cazip olmaktadır. Benzer etki fazla azotlu gübre verilmesi durumunda da olmakta ve fazla azot verilmiş bitkiler daha gevrek bir yapıya sahip olduklarından beyazsinek için uygun bir besin ortamı oluşturmakta ve beyazsinek bu alanlarda daha hızlı üreyebilmektedir. Bu nedenle, azotlu gübrelerin gerektiği zaman ve uygun ölçülerle verilmesi (azotlu gübreler 2 veya en fazla 3 defada verilmelidir) ve aşırı sulamadan kaçınılması gerekmektedir.
Sağlıklı fide elde edebilmek için bitkiyi fide döneminde de zararlıya karşı korumalı, seralarda, havalandırma açıklıkları 462 μm’lik tül ile kaplanmalı, sera içinde nem ve sıcaklık artışını önlemek için tepe havalandırması yapılmalı ve sera içerisine arka arkaya çift kapı yapılmalıdır.
Hasattan sonra, beyazsinek bitkiler üzerinde yaşamını sürdürebilmektedir. Zararlının yaşam döngüsünü bozmak için hasat bittikten hemen sonra tarla sürülerek, bitki artıkları toprak altına gömülmelidir.
Sık ekim ve dikimden kaçınılmalıdır. Sık ekilen bitkiler kendi içinde nemli bir ortam oluşturmaktadır. Yapılan çalışmalarda % 60 ve üstü nem koşullarında zararlının daha hızlı üreyebildiği belirlenmiştir.
Beyazsinek ile mücadelede tuzak bitkilerin kullanımından da yararlanılabilir. Beyazsinekler, çiçek açan bir tütün varyetesi olan Nicotiana alata bitkilerine yönelim göstermektedir. N. alata bitkisi veya soya fasulyesi Beyazsinek ile mücadelede tuzak bitki olarak kullanılabilir.
("TEORİDEN PRATİĞE KÜLTÜREL MÜCADELE" kitabından)
(ISBN: 978-605-9175-21-0)
Facebook'ta Yayınla>