Tarım Kütüphanesi

BAÄžDA SALKIM GÃœVESÄ°

Tanımı ve Yaşayışı: Kelebeğin üst kanatlarının zemini gri renkte olup üzeri gri-mavi, kahverengi, kızılımsı-sarı ve zeytin yeşili renklerle mozaik gibi işlenmiş bir görünümdedir. Alt kanatlar açık parlak gri renkte, açık sarı, mavi pırıltılıdır. Etrafı saçaklıdır.

Yumurta çok küçük olup genellikle mercimek biçimindedir. Larvanın vücut rengi genellikle sarımsı yeşildir. Her döneminde çok hareketlidir. Rahatsız edildiğinde salgıladığı ince bir iplikle kendini yere sarkıtır. Larva pupa olmadan önce asmanın gizli yerlerinde, örneğin asma kabukları altında veya çatlaklarında ördüğü beyaz bir kokon içinde beslenmeden hareketsiz olarak bir prepupa devresi geçirir. Aynı kokon içinde pupa olur. Pupa kahverengindedir.

Salkım güvesi kışı asma kabukları altında ya da diğer korunmuş yerlerde pupa halinde geçirir. İlkbaharda uygun orantılı nem ve sıcaklıkta (bu tarih bölgelere göre Mart, Nisan ya da Mayıs ayına rastlar) kelebekler görülür. Gündüzleri asmanın iç kısımlarında hareketsiz dururlar. Akşamüstü güneş battıktan sonra sıcaklığın +10ºC’ nin üstünde olduğu saatlerde uçuşmaya başlarlar. Uçarak birkaç yüz metreye gidebilirler. Kışlayan pupalardan çıkan kelebekler yumurtalarını çiçek tomurcukları, çiçekler veya çiçek saplarına bırakırlar. Bir dişi ortalama 60-70 yumurta koyar. Bırakılan yumurtalardan 8-10 gün sonra larva çıkar.

Zarar Şekli: Salkım güvesi'nin 1. döl larvaları tomurcuk ve çiçeklerde, 2 döl larvaları koruklarda, 3. döl larvaları olgun üzüm tanelerinde, eğer 4. döl meydana gelirse, bu dölün larvaları da neferiyelerde beslenerek zararlı olurlar.

Tomurcuk ve çiçek devresinde; larva, tomurcuk ve çiçek içinde beslenir ve bu anda salgıladığı ipliklerle tomurcuk ve çiçekleri birbirine bağlayarak çilkimleri küme haline getirir. Zarara uğrayan tomurcuk ve çiçekler dökülür. Bu nedenle de seyrek taneli salkımlar oluşur.

Koruk ve olgun tane döneminde larva tanenin içinde beslenir. Bu beslenme bir tane içinde olmayıp, birden fazla tanede larvanın yer değiştirmesiyle olur. Olgun üzümde beslenmede yer değiştirme daha sık olduğundan bir larvanın zarar verdiği tane sayısı bu devrede daha fazladır. Ayrıca olgun tanelerden akan şekerli su saprofit mantarların çoğalmasına da neden olur ve meydana gelen zarar hemen kolaylıkla görülür.

Salkım güvesi, doğrudan üründe yaptığı zararla bağların en önemli zararlısıdır. Ürünü hem nitelik, hem de nicelik yönünden etkiler. Zarar görmüş üzümlerden yapılan şarapların kalitesi düşük olur. Salkım güvesi yurdumuzda bütün bağ alanlarında bulunmaktadır.

Resim 35. Salkım güvesi ergini ve Salkım güvesi larvaları.

Resim 36. Salkım güvesi zararı.

Mücadelesi

Kültürel önlemler: Salkım Güvesi larvalarının faaliyeti için sıcaklık ve orantılı nem bakımından asmanın iç ve alt kısımları daha uygundur. Bu nedenle asmayı askıya almak, budama ve aralamayı asmanın iç kısmını havadar tutacak şekilde yapmak, bağı otlu bırakmamak, kış temizliğine önem vermek zararlının faaliyetini azaltmak bakımından yararlıdır.

Biyolojik Mücadele: Salkım güvesi' nin birçok doğal düşmanı olmasına rağmen, bunların zararlıyı baskı altında tutacak yoğunlukta bulunmaması nedeniyle uygulamaya verilen bir yöntem yoktur. Ancak larvalarına karşı Bacillus thuringiensis Berl biyopreparatları önerilmektedir.

Biyoteknik Mücadele (Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği): Çiftleşmeyi engelleme ya da şaşırtma tekniği, dişi böceklerin çiftleşme çağrısı olarak salgıladığı feremonun yapay olarak üretilip yayıcılarla belirli bir alana dağıtılması sonucu, yoğun bir koku bulutu oluşturulması ve böylelikle erkeklerin, dişilere çiftleşme amacıyla ulaşmasının engellenmesi olarak tanımlanabilir.

Kimyasal Mücadele: Salkım güvesine karşı ilaçlama zamanının tespiti için, eşeysel çekici tuzaklar, etkili sıcaklıklar toplamı, yumurta açılımının takibi (göz ile kontrol) ve fenolojik kayıtlar gibi yöntemlerden yararlanılmaktadır:

1. Eşeysel Çekici Tuzaklar

Her bölgenin iklim koÅŸullarına göre Salkım güvesi kelebeklerinin çıkması olası olan tarihlerde ve maksimum sıcaklık toplamının 1000˚C ye yaklaÅŸtığı günlerde, seçilen baÄŸlara, eÅŸeysel çekici tuzağı, hektara 1 adet olmak üzere salkım seviyesinde ve hakim rüzgar yönünde asmaya asılmalıdır. Çekici kapsül tuzağın yapışkan yüzeyinin uç kısmına açık kısmı dışa gelecek ÅŸekilde el deÄŸmeden özel spatülü ile yerleÅŸtirilmelidir. Kapsüller 4-5 haftada bir ayni yöntem içinde deÄŸiÅŸtirilmeli ve deÄŸiÅŸen kapsüller baÄŸdan uzaklaÅŸtırılmalıdır. Bozulan ve eskiyen tuzaklar gerektiÄŸinde yenilenmelidir. Tuzaklar ilk kelebek görülünceye kadar haftada 2, ilk kelebekten sonra haftada 1 kez kontrol edilmeli, düşen kelebekler sayılmalı, ve kaydedilerek düzenli olarak grafiklere iÅŸlenmelidir. Tuzak kontrollerine hasat sona erinceye kadar devam edilmelidir. Sayımlar sonunda elde edilen veriler, haftalık olarak deÄŸerlendirilip uçuÅŸ eÄŸrileri çizilmelidir. Kelebek sayısı maksimuma yaklaÅŸtığında baÄŸda yumurta kontrollerine baÅŸlanmalı, embriyo geliÅŸmesi izlenerek larva çıkışı tahmin edilmelidir.

2. Etkili Sıcaklık Toplamı

Bunun için günlük ortalama (min °C + max °C / 2) sıcaklık değerinden Salkım güvesi’ nin gelişme eşiği olan 12°C çıkarıldıktan sonra elde edilen günlük etkili sıcaklık değerleri toplanmalıdır. Elde edilen toplam 1. döl için 120 günderece, 2. döl için 520 günderece, 3. döl için 1047 günderece’ ye yaklaştığında, yumurta kontrolerine başlanarak ilk larvanın çıkışı tahmin edilmelidir.

3. Yumurta Açılımının Takibi

Tuzaklarda ilk kelebeklerin görülmesinden itibaren çiçek salkımları veya meyve salkımlarında haftada 1-2 defa yumurta aranmalı, bulunan yumurtalar işaretlenip renk değişimleri ile ilk larva çıkışları izlenmelidir. En az 100 salkım incelenmelidir (En önemli yöntem ).

4. Fenolojik Kayıtlar

Salkım fenolojisinin, ilk larva çıkışlarının olacağı tahmin edilen tarihte, larva beslenmesine uygun olup olmadığı, üzüm çeşitleri arasındaki fenolojik farklılıklar dikkate alınmalıdır. Yukarıda verilen kriterlerden bir veya birkaçının birbirini desteklemesi durumunda ilaçlamaya karar verilmelidir.