Ayçiçeği Mildiyösü
(Plasmopara halstedii Farlow)
Tanımı ve Yaşayışı
Ayçiçeği tarımı yapılan hemen her yerde rastlanır. Etmen bulaşık bitki dokusunda, enfeksiyondan birkaç gün sonra kışlık spor formu olan oosporları oluşturur. Dokudaki bu oospor oluşumu ile fungus yaşamını garantilemiş olur. Fungusun sporangioforları yaprakta ve kökte bulunma durumlarına göre farklı morfolojik özellikler göstermektedir. Sporangioforların uç kısımlarında sporangiumlar bulunur. Etmen bulaşık bitki dokusunda, enfeksiyondan birkaç gün sonra kışlık spor formu olan oosporları oluşturur. Oosporlar bitki artıklarında çok uzun süre (7 yıl) kalabilirler. Dokudaki bu oospor oluşumu ile fungus yaşamını garantilemiş olur. Hastalığın bir sonraki yıla geçişinde en önemli faktör, kışlık sporlarla bulaşmış olan tohum ve topraklardır. Etmen tohumda misel ve oospor formunda, tarlada ise bitki artıklarında oluşturduğu oosporlarla kışlar. Oosporlar ilkbaharda uygun koşullarda zoosporangium vererek çimlenirler.
Zararlı Olduğu Bitkiler ve Zarar Şekli
Etmenin yayılması iklim koşullarına doğrudan bağlı olduğundan, koşulların uygun olmadığı yıllarda hastalık bazen hiç görülmeyebilir. Etmen tohumla taşındığından, ayrıca bitki artıkları üzerinde kışlayabildiğinden henüz toprak yüzüne çıkmış fidelerde çökerten belirtileri görülür. Bitkiler toprak yüzeyine devrilirler. Bu dönemi atlatan bitkilerde kök ve kök boğazı enfeksiyonları, sistemik enfeksiyonlar ve lokal yaprak lezyonları görülür. Bunlardan en yaygın görülen belirti tipi sistemik enfeksiyonlardır. Bitkinin 2-6 yapraklı dönemi sistemik enfeksiyonlara duyarlıdır. Sağlamlara göre hastalıklı bitkiler daha az gelişmiş ve bodurlaşmıştır. Yaprakların alt yüzünde kirli beyaz renkli fungusun üreme ve bulaşma organları görülebilir (Şekil 3). Bazen bu küf tabakası hiç görülmeyebilir. Bu durumda en bariz ayırıcı tanı ise bitkinin bodur kalması, yapraklarda renk değişmesi ve bitkinin erken tabla oluşturmasıdır. Bu tip enfeksiyonlarda zarar %100’ e yakındır.
Bu dönemi atlatan bitkilerde daha çok lokal yaprak lezyonları görülür. Fide döneminde enfekte olan bitki büyürken patojen de dokular içinde gelişir. Yaprakların damarları boyunca açık sarı bir renk değişimi (kloroz) dikkati çeker. Bu tip bitkiler bodur kalırlar, yaprakların birbirine yaklaşması sonucu rozetleşirler.
Lokal yaprak lezyonları belirtileri ve Enfekte olmuş ayçiçeği bitkisi
Kültürel Mücadele
Sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır. Böylece, bir yandan sağlıklı bitkiler elde edilmiş, öte yandan da toprak bulaştırılmamış olur. Sık ekimden hastalık gelişimi için uygun ortam yarattığından kaçınılmalıdır. Ekim nöbeti uygulanmalıdır. Düzenli bir yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır. Böylece kendiliğinden yetişen ayçiçekleri yok edilmiş ve dolayısıyla fungusun canlılığını sürdürecek olan bitkisel ortam ortadan kaldırılmış olur. Dayanıklı çeşit ekilmelidir. Yeni geliştirilen ayçiçeği hibritlerine dominant dayanıklılık geni aktarılabilmiştir. İki yapraklı devrede, tarlada hastalık oranı % 50’nin üzerine çıktığı saptandığında, böyle tarlaların sahipleri uyarılarak tarlalar sürdürülmelidir. Tarlada görülecek hastalıklı bitkiler sökülüp yok edilmelidir. Bu işlem, bitkiler henüz küçükken yapılırsa, bu bitkilerden sağlam bitkilere olacak bulaşmalar önlenmiş olur, ayrıca bitki artıkları hasattan sonra sökülüp yakılmalıdır.
("TEORİDEN PRATİĞE KÜLTÜREL MÜCADELE" kitabından)
(ISBN: 978-605-9175-21-0)
Facebook'ta Yayınla>