Tarla bitkilerinde, ürünü tarladan kaldırdıktan sonra tarlada kalan bitki kısımları (kök, sap, dal ve yaprak gibi) kötü bir alışkanlık sonucu bazı üreticiler tarafından yakılmaktadır ve ne yazık ki bu üretici sayısı oldukça fazladır.
Anız olarak bilinen bu bitki artıklarının, toprağı kolay işlemek ve yabancı ot tohumlarının ortadan kaldırılması amacıyla yakılması topraklarımıza, ailemizin ve ülkemizin geleceğine büyük zarar vermektedir. Öyle ki anızın yakılmasının meydana getirdiği zarar, sağlayacağı yararın en az 10 katıdır.
Anız yakmakla toprağa verilen zararlardan bazıları şöyledir:
Anız denilen bitki artıkları organik maddelerdir. Toprağa karıştırıldığında toprakta ayrışarak, “humus” adı verilen ve toprağın verim gücünü artıran maddeyi meydana getirir. Ayrışma sırasında, anızın yapısında bulunan, bitkiye yarayışlı bitki besin maddeleri toprağa geçerek toprağın verim gücünü artırır. Çünkü gıda olarak aldığımız buğday, mısır, bakliyat, sebze ve meyve gibi ürünlerin kimyasal yapısında bulunan besin maddeleri, farklı miktarlarda anızda da bulunur. Anızın yapısında bulunan karbon, hidrojen, oksijen, azot ve kükürt gibi besin elementleri, yakma işlemi sonucunda karbondioksit (CO2), kükürt dioksit (SO2), hidrojen (H2) ve azot gazı (N2) halinde havaya uçar. Bu, büyük bir kayıptır; zira böylece, humusu meydana getiren karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve kükürt (S) yok edilmiş olur. Yukarıda adı geçen besin elementlerine ilave olarak anızın yapısında bulunan fosfor, potasyum kalsiyum, magnezyum ve demir, mangan, çinko, bakır gibi diğer mikroelementler de bitkilerin alamayacağı form olan oksitlere dönüşür. Bunlar kül haline gelip toprağın geçirgenliğini ve havalanmasını engeller.
Topraktaki faydalı canlıların en çok bulunduğu 0-3 cm derinlikte sıcaklık 650 C’nin üzerindedir. Oysa anızın yakılması sonucu toprak yüzeyinde 2000 C’nin üzerinde bir sıcaklık meydana gelir. Bu yüksek sıcaklıkta faydalı bakteriler ve mantarlar ölür; böylece toprak canlılığını kaybeder.
Toprağın yüzey kısmında bulunan humus ve humus yapıcı anızın yakılması toprak erozyonunun artmasına yol açar. Rüzgâr ve yağışlar sonucu toprak kaybı meydana gelir ve toprak her yıl giderek fakirleşir.
Tarım İlçe Müdürlükleri’nin tüm uyarı ve eğitimlerine, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın anız yakmanın yasak olduğuna dair tebliğine ve eğitim toplantılarında verdiği bilgilere rağmen anız yakmaya devam etmek, milli servetimiz olan toprağı yok etmek demektir.
Bir dekarlık alandan buğday-arpa yetiştiriciliğinde tarlada 150-200 kg kadar anız; dane mısır yetiştiriciliğinde 1 tondan fazla sap, yaprak ve kök; pamuk ve ayçiçeği yetiştiriciliğinde 600-700 kg bitki artığı kalmaktadır. Bunların yakılmayıp toprağa karıştırılmasıyla toprak bir yandan humus bakımından zenginleşirken, diğer yandan aşağıdaki tabloda verilen miktarlarda besin maddesi toprağa geçer ve böylece toprağın verimliliği artar.
|
Anız yoluyla toprağa geçen besin maddeleri (kg/da) |
||||
|
|
Ürün kg/da |
Azot (N) |
Fosfor (P2O5) |
Potasyum (K2O) |
|
Buğday |
400-500 |
1,7 |
0,5 |
5,5 |
|
Mısır (Dane) |
1200-1400 |
12,5 |
3 |
25 |
|
Pamuk |
500-600 |
11 |
3 |
16 |
|
Ayçiçeği |
250-350 |
2,1 |
0,6 |
22 |
Anızın toprakta daha kısa zamanda parçalanmasını sağlamak için, anızı toprağa karıştırmadan önce dekara 5-6 kg %26 N CAN gübresi serpme olarak verilmelidir. Toprağa verilen bu azot, topraktaki anızı parçalayan bakterilerin faaliyetini artırarak anızın daha kısa sürede ayrışmasını ve toprakta humus oluşumunu hızlandıracaktır. Anıza verilen bu azot, bir kayıp olmayıp bitkiler tarafından daha sonra kolaylıkla alınmaktadır.
Kaynak : Toros Tarım
Facebook'ta Yayınla>