Tarım Kütüphanesi

AĞ HAVUZLARINDA LEVREK YETİŞTİRİCİLİĞİ

Levrek balığı, ülkemizi çevreleyen tüm denizlerde bulunmakla birlikte, Ege ve Akdeniz'in balığı olarak bilinir.

Ekonomik değeri çok yüksek, eti lezzetli, sevilen bir balıktır.

Sıcaklığa ve tuzluluğa karşı toleransı yüksektir. Tuzluluğu % 005 ile % 050, sıcaklığı 1°C ile 34°C arasındaki sularda yaşar. En uygun büyüme sıcaklığı 22-24°C dir.

İtalya ve Fransa'da 1970'li yıllarda yetiştiriciliği başlamasına rağmen ülkemizde birkaç yıldan beri yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Bu dersimizde, yer seçiminden balıkların hasadına kadar levrek yetiştiriciliği ile ilgili hususlar vermeye çalışacağız.

Şekil 1. Levrek balığı.

NERELERDE YETÄ°ÅžTÄ°REBÄ°LÄ°RÄ°Z?

Yetiştiricilik yapılacak yerlerdeki deniz suyu, hiç bir şekilde kirli olmamalı, zehirli atıklar ihtiva etmemelidir. Suyun oksijeni en az 4 mg/It, pH'si 7.2-8.0, tuzluluğu % 020- % 035 olmalıdır. Sudaki sülfürik asit 1 mg/It'den katiyen yüksek olmamalıdır, zehir etkisi yapar. suyun kalitesini bozulmaması için, suda hareketlilik olmalıdır. Yetiştirme ortamındaki suyun, tamamına yakını . günde değişecek şekilde akıntı olmalıdır.

Åžekil 2. Ãœretim tesisi.

Yetiştiricilik yapılan yerlerde, tatil köyleri, yerleşme merkezleri vb. yerler olmamalıdır. Aksi halde, işletme bu yerleşim yerlerinin gürültüsünden, ışığından ve oluşturacağı kirli atıklarından zarar görebilir.

Kafeslerin yerleştirileceği koylar, yöreye hakim rüzgarlara karşı korunmuş ve derinliği en az beş metre olmalıdır. Derinlik az olursa, sular çabuk soğur. Ani sıcaklık düşüşleri levrek balığını öldürür. 10°C'nin altındaki su sıcaklıklarında da balıklar yem alımını durdurur ve 1 °C' ye düştüğünde de ölürler.

Kafesler, deniz ulaşımına engel olmamalıdır, ancak denizden ve karadan kolayca ulaşılabilecek yerde olmalıdır.

Yukarıda, kısaca bahsedilen özelliklere sahip yer tespit edildikten sonra, Tarım ve Köyişleri İI Müdürlüklerine bir dilekçe ile müracaat edilmelidir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İI Müdürlüğü size tespit edilen yerin uygun olduğunu bildirdikten sonra, Liman Başkanlığından burada kurulacak tesisin deniz ulaşımını engellemeyeceğini ve Sağlık Ocağından da insan sağlığına zarar vermeyeceğine dair belge alınmalıdır. Bu belgeler tamamlandıktan sonra burada levrek balığı yetiştirilebileceğine dair yapılabilirlik (fizibilite) raporu hazırlayıp Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İI Müdürlüğüne tekrar müracaat edilmelidir.

Şekil 3. Üretim tesisinden genel görünüm

Tesisinizde yılda ürettiğiniz balık miktarı, 30 ton kadar ise projenizi Tarım ve Köyişleri İl Müdürlüğü onaylayarak size geri verecektir. Kapasitesi daha büyük olanları ise, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı onaylayacaktır.

Projenizi onaylatmakla işimiz bitmiyor. Yetiştiricilik yapacağımız yeri kiralamamız gerekir. Bütün denizler devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Devletin mallarını da Maliye ve Gümrük Bakanlığı kiraya vermektedir.

Kiralayacağımız yer için Maliye ve Gümrük bakanlığına projeyle birlikte müracaat etmeliyiz. Maliye ve Gümrük Bakanlığı yeri bize 10 yıldan az olmamak üzere, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının belirlediği şartlar üzerinden kiraya verecektir. Yerimizi kiraladıktan sonra yapacağımız ilk iş, projemizde ön gördüğümüz şekilde havuzlarımızı ve ağ kafeslerini kurmamızdır.

NEREDE YETİŞTİRECEĞİZ?

Levrek balıkları, kıyıya yakın açılacak toprak havuzlarda veya denizde ağ havuzlarda (kafeslerde) yetiştirilir. Kıyıda yapılan yetiştiricilikte, havuzların inşa edileceği toprak, genelde su geçirmez killi toprak olmalıdır. Ağ havuzlar ise yukarıda anlatılan yerlerde kurulmalıdır.

AĞ HAVUZLARIN öZELLİKLERİ

Ülkemizde levrek yetiştiriciliğinde kullanılan ağ havuzların dış boyutları genelde 4x4x3 m veya 5x5x3 m’dir. Havuzlar iki bölümden oluşmaktadır.

1 . Yüzdürücü olan ahşap ve çerçeve kısım,

2. Balıkların yerleştirildikleri ağ (torba) kısmı

1. Yüzdürücü kısım, boyutları 4 m x 30 cm x 4 cm olan 4 adet tahtanın kare şeklinde çivilerle tutturulması ile meydana gelir.

Şekil 4. Levrek üretme tesisi.

Bu ahşap kısmın yüzdürülebilmesi için de tahtaların altlarına plastik yüzdürücü materyaller konur, böylece havuzun bu bölümünün su yüzeyinden 40-50 cm yukarıda olması sağlanır. Burası balıklarımızı kontrol edebileceğimiz bir gezinti yeri olduğu gibi yemleme de buradan yapılır. Balıklarımızın havuzun dışına atlayarak kaçmaması için de 1 metre kadar ağla yükseltilir.

2. Havuzun ağ (torba) kısmı; ahşap kısmın boyutlarına uygun olarak yanlardan yarım metre daha kısa olacak şekilde; ağın bir yüzü açık küp şeklinde dikilmesiyle oluşur. Kafes boyutumuz 4x3x3'ne ise ağ kısmı 3.5x3.5x3 m boyutlarında, 5x5x3 m ise ağ kısmı 4.5x4.5x3 m boyutlarında olur. Torba şeklinde dikilen ağın taban köşelerine ağırlıklar asılarak ağın suyun içinde gergin olarak durması sağlanır. Ağın üst kısmı da yüzdürücülere sıkıca bağlanır.

Şekil 5. Yüzer ağ kafes modeli.

NE KADAR AÄž HAVUZ YAPACAÄžIZ?

İşletmemizin kapasitesine göre ağ hazırlanır. Ağ havuzlar, düzgün sıralar halinde birbirlerine bağlanır. Akıntı ve dalgalarla sürüklenmemesi için de sıra başından ve sonundan demir çapalarla sabitleştirilir.

Ağ havuzlarımızı kurunca, sıra havuzlarımızda besleyeceğimiz yavruların teminine gelir.

Şekil 6. Havuzların genel görünümü

YAVRU BALIĞI NASIL TEMİN EDECEĞİZ ?

Yavru balıkları iki yolla temin edebiliriz. Ya tabiattan toplayarak, ya da yavru yetiştiren işletmelerden satın alarak.

Tabiattan yavru toplama Nisan-Mayıs aylarında tatlı suların denize karıştıkları nehir ağızlarına, azmakmalara yavrular sürüler halinde beslemek ve korunmak için geldikleri zamanlarda yapılır. Yavru toplama işi, özel olarak yapılmış ve yavrulara zarar vermeyen tül ığrıplarla yapılır. Tül ığrıplardan alınan yavrular hemen yavru tanklarına alınır ve ilaçlanırlar. İlaçlama için furazolidone gibi ilaçlar kullanılır. Yavrular en kısa zamanda yetiştirilecekleri ağ kafeslere nakledilmelidir. Zaman kaybı, yavru kaybı demektir.

Şekil 7. Yavru balık yetiştirme tesisleri

Yavru balık Devlet kurumlarından da temin edilebilir . Yavru Levrek balıklarını yetiştirip satan devlet kurumlarımız vardır. Bunlar: Bodrum Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü, Kepez- Beymelek Su Ürünleri Üretim İstasyonudur.

Ayrıca çeşitli yerlerde levrek balığı kuluçkahanelerinden de halka yavru balık pazarlanmaktadır.

HAVUZLARDA YAVRU BALIÄžIN YETÄ°ÅžTÄ°RÄ°LMESÄ°

Tabii ortamdan yakalanan veya kuluçkahanelerden satın alınan 0.5-1 g. ağırlığında, 1 .5-2 cm. boyundan olan yavru balıklar göz açıklığı 2-3 mm olan ağlardan yapılmış havuzlara konulur.

Her havuza % 10 zayiat dikkate alınarak 1 m3'e 110 adet yavru balık yerleştirilir. Böylece 4x4x3 m’lik havuza 3300 adet yavru balık konmuş olur. Bu yavrular, iki ay sonra 3-4 g ağırlığa ulaşırlar ve göz açıklığı 6.5 mm olan ağ havuzlara aktarılırlar. Bundan sonra yavruların ağırlıkları. iki ayda bir kontrol edilerek daha büyük ağ gözlü havuzlara yerleştirilirler.

Åžekil 8. Bir yetiÅŸtirme tesisi.

YAVRULARIN KONULACAĞI AĞIN GöZÜ NE OLMALIDIR

Böylece balıklar büyüklüklerine göre ağ göz açıklığı değişik ağ havuzlarına konulmak suretiyle, pazarlanıncaya kadar 18 mm göz açıklığında olan ağ havuzlarında büyütülürler.

AÄž HAVUZLARDA KÄ°RLENÄ°R

Ağ havuzların, gözleri yosun bağlayarak kirlenir. Bu yosunları gidermek için suyun sıcaklığına bağlı olarak 10-15 günde bir ağ havuzlar, temiz olanlarla değiştirilmelidir. Bu iş hiç ihmal edilmemelidir. Aksi halde balıklarımız suyun hareket etmeyişinden dolayı oksijensizlikten ölürler. Bu suretle emeklerimiz heba olabilir.

Şekil 9. Bir yetiştirme tesisinden genel görünüm,

BESLENME

Balıkların durumuna göre beslenmeleri farklı olur. Yaşına göre yem rasyonları yapılır.

Havuzlara yeni konulan yavru balıkları yeme alıştırmak oldukça güçtür. Bu devrede, ekonomik değeri az veya fiyatı ucuz olan taze ve donmuş balıklar kıyma makinesinden geçirilerek balık ezmesi yapılır. Burada hiç unutulmaması gereken husus ezme yapılacak balığın çok taze olmasıdır. Bu ezmenin içine 1.1 oranında toz levrek yavru balığı yemi karıştırılarak yavru balıkların yiyebileceği bir yem elde edilir. Yavrulara bu yemden günde 4-6 defa, canlı ağırlıklarının % 10-15'i kadar verilmelidir. Bu dönemde dikkat edeceğimiz başka bir husus, yavru balıkları hastalıklardan korumak için yemlere antibiyotik karıştırılmasıdır.

Ağırlığı 10-15 gr’a ulaşan balıklara, günde verilecek yem miktarı, canlı ağırlığının % 3’üne düşürülür. Taze ve karma yemden de pelet yeme geçilir. Pelet yemin, çapı 1.5 mm’den başlanır. Balık büyüdükçe pelet yemin çapı da büyütülür. Pelet yem % 46-52 hayvansal protein ihtiva etmelidir. Peletteki ve dolayısıyla radyasyondaki hayvansal proteinler balık unundan gelmelidir. Su sıcaklığına bağlı olarak balığa verilecek yem miktarı da, canlı ağırlığının % 1.3-2’si kadar olmalıdır. Yaklaşık 2.5-3 kg yemle 1 kg levrek balığı elde edilir.

Levrek balıklarımızı yemlerken, hiç bir öğünde tam olarak doyurmamalıyız. Balıklarımızı doyurursak yem zayiatımız artar.

Yavru levrek balıkları 18-20 ay sonra 500-600 g’a ulaşırlar ve pazarlanırlar. Her bir ağ havuzdan 1000-1500 kg arasında levrek balığı elde edilir.