PATATES SİĞİLİ HASTALIĞI
HASTALIK ETMENİNİN TANIMI:
Hastalık etmeni bir fungus ( Synchtrium endobioticum) olup, kışlık sporangium’ları genellikle küresel 50 milimikron çapındadır. Toprakta 0,1-2,0 mm. Çapında kütlecikler oluştururlar.
Baharda sıcaklığı 8 oC’nin üstüne çıktığında hastalıklı bitki artıklarında veya toprakta mevcut sporangiumlardan çıkan zoosporlar su içinde hareket ederek konukçu bitkinin toprakaltı organlarına ulaşıp hücre içine yerleşirler. Beslenip gelişir ve etrafı sarımsı kahverengi bir zarla sarar. Bu anda fungusun oluşturduğu stimulant madde hücrenin genişlemesine, kontrolsüz büyümesine ve bölünmesine neden olur. Bu hücreler sertleşir ve galleri oluşturur.
Enfeksiyona uğrayan konukçu hücrenin parçalanması sonucu zoosporlar toprağa geçer ve su varsa uygun koşullarda yeni enfeksiyonları başlatır. Kurak koşullarda, uygun koşulları bulamayan sporların ve kışlık sporangiumların 20-30 yıl yada daha fazla dinlenmeye çekildiği, uygun koşullar olduğunda hastalığın tekrar ortaya çıktığı tespit edilmiştir.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ:
Hastalık, patatesin genellikle toprak altı kısımlarında görülür. Toprak altı belirtileri yumru, stolon, gövdenin toprakla birleştiği yerlerde meydana gelen karnıbaharı andıran bezelye büyüklüğünden yumruk büyüklüğüne kadar değişen büyüklüklerde pürüzlü siğiller şeklindedir. Bu siğiller ilk oluştuğunda yeşilimsi renkli olur.; zamanla esmerleşir, siyaha dönüşür, çürümeye başlar.Köklerde ise siğil oluşumu yoktur.
Hastalığın yeşil aksamdaki belirtisi genellilkle belli değildir. Bazen canlılıkta azalma şeklinde ortaya çıkabilir. Çok nadir olarak yapraklar enfekte olabilsede hastalanmış patates bitkisinin yeşil kısmı hiçbir değişiklik göstermez, tıpkı sağlam bitki görünümündedir.
Hasta yumrular tarlada veya depoda çürür. Patates siğili, patatesin en tehlikeli hastalığı olup, % 60-70 oranlarında ürün kayıplarına neden olur.
HASTALIĞIN YAYILMASI:
Bu hastalığı yayılması bulaşık yumru ve toprak hareketleriyle olur. Bulaşık alanlarda oluşan urların çürüyüp parçalanması ile etmenin dayanıklı sporları toprağa yayılır. Bu dayanıklı sporlar toprakta 20-30 yıldan fazla canlı kalmaktadır. Etmen aynı zamanda X virüsünün de taşıyıcısıdır. Hastalığın yayılması şu yollarla olmaktadır.
Hastalıklı yumrularla, Bulaşık topraklardan gelen patates yumruları ile, Bulaşık alanlarda yetiştirilen yumrulu bitkilerle, Bulaşık alanlarda kullanılan makine ve aletlerle, Bulaşık topraklarda dolaşan insanların ayakkabılarının tabanı, Hayvanların ayaklarına bulaşan toprak, Bulaşık toprak yüzeyinden esen rüzgarlarla olmak üzere toprak taşıyabilecek her şey ile rahatça yayılabilir.
İLİMİZDEKİ MEVCUT DURUMU:
Ülkemizde bugüne kadar yapılan sürvey çalışmaları sonuçlarına göre Niğde İli Ağcaşar Köyü, Nevşehir İli Derinkuyu İlçesi ve Kaymaklı Kasabası ile Ordu ili Aybastı İlçesindeki patates üretim alanlarında tespit edilmiştir.
Bugüne kadar yapılan tarla kontrollerinde İlimizde bu hastalığa rastlanmamıştır.
Hastalık etmeninin toprakta uzun süre kalabilmesi, varlığında patates tarımını imkansız kılması, kimyasal mücadelesinin bulunmaması, nedeniyle hastalığın kontrolü iç ve dış karantina tedbirlerinin ve kültürel önlemlerin alınmasının önemini ortaya koymaktadır. Hastalığın görüldüğü diğer ülkelerde İç ve Dış Karantina tedbirleriyle kontrol altına alınmıştır.
HASTALIKLA MÜCADELE:
Kimyasal Mücadele:
Bu hastalığa karşı toprakta veya bitkide yapılabilecek herhangi bir kimyasal mücadele metodu yoktur. Hastalık görüldüğü yerlerde sıkı karantina tedbirleriyle kontrol altına alınmalıdır.
Kültürel Önlemler:
Bir tarlada tek bir bitkide hastalık belirtisinin görülmesi halinde tarla siğille bulaşık kabul edilir.
Patates Siğili hastalığında ana hedef bu hastalığı toprağa bulaştırmamak olmalıdır. Bunun için:
- Patates tarımı yapılacak alanlarda toprağın hastalıkla bulaşık olup olmadığını anlamak için toprak analizi yaptırılmalıdır.
- Dikimde mutlaka hastalıktan ari temiz, sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.
-Tarlada tek bir bitkide hastalık belirtisinin görülmesi halinde tarla bulaşık kabul edilir.
Bulaşık tarlalarda patates ve solanaceae familyasına ait bitkiler yetiştirilmemelidir.
Bulaşık tarlalarda toprak parçası taşıyacak yumrulu bitkiler ile şaşırtma amaçlı fide ve fidan gibi üretim materyali yetiştirilmemelidir
- Bulaşık tarladan elde edilen yumrular kesinlikle tohumluk, sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmamalı, olduğu yerde yakılarak veya derince gömülerek sönmemiş kireçle örtülüp imha edilmelidir.
- Tarlada kalan yeşil aksam ve yumru artıklarıda yakılarak imha edilmeli, tarla kenarındaki solanum türlerine ait yabancı otlar temizlenmelidir.
Sporangia hayvan bağırsaklarında da canlılığını sürdürebildiği için hayvan atıkları ile de yayılabileceğinden hastalıklı yumrular hayvan yemi olarak kullanılmamalıdır.
- Üreticilerin tarla işleme, çapalama ve hasat sırasında kullandıkları her türlü araç gerece, hayvanların ayaklarına ve ürüne yapışan bulaşık toprağı tarla dışına çıkararak temiz alanlara bulaştırmaları önlenmelidir.
- Hastalık belirtileri görülen yumruların teşhisi için İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerinde görevli uzmanlara gösterilmesi gerekmektedir.
Konya Tarım İl Müdürlüğü
Facebook'ta Yayınla>